اگر چک صیادی ثبت نشده باشد

در دنیای امروز، مبادلات مالی با استفاده از چک، بخش جدایی ناپذیری از زندگی روزمره و کسب وکارها را تشکیل می دهد. با این حال، با اجرای قانون جدید صدور چک و معرفی سامانه صیاد، روال های مربوط به صدور و دریافت چک دچار تغییرات بنیادین شده اند. در میان این تغییرات، یکی از دغدغه های اصلی که ممکن است برای بسیاری از افراد پیش بیاید، این است که اگر چکی را دریافت کنند که در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، چه تبعات و راهکارهایی در انتظارشان خواهد بود. چک صیادی ثبت نشده، وضعیت حقوقی متفاوتی نسبت به چک های ثبت شده دارد و شناخت این تفاوت ها برای جلوگیری از بروز مشکلات مالی و حقوقی، حیاتی است.

تصور کنید در یک معامله، چکی دریافت کرده اید و با امید به وصول آن، منتظر می مانید. اما ناگهان متوجه می شوید که این چک در سامانه صیاد ثبت نشده است. در این لحظه، شاید احساس ناامیدی و سردرگمی به سراغ شما بیاید و این سوال در ذهن شما شکل گیرد که آیا این سند صرفاً یک کاغذ بی ارزش است یا هنوز می توان برای مطالبه وجه آن چاره ای اندیشید؟ این مقاله با هدف روشن ساختن تمامی ابهامات پیرامون چک های صیادی ثبت نشده، تدوین شده است. در ادامه، به تشریح ماهیت قانونی این گونه چک ها، عواقب ناشی از عدم ثبت، راهکارهای حقوقی و عملی برای مطالبه وجه و مهم تر از همه، روش های پیشگیری از مواجهه با چنین شرایطی خواهیم پرداخت تا هر فردی که با این موضوع روبرو می شود، بتواند با آگاهی کامل و قاطعیت عمل کند.

چک صیادی ثبت نشده: تعریف، ماهیت و مبنای قانونی

پیش از آنکه به مشکلات و راهکارهای مربوط به اگر چک صیادی ثبت نشده باشد بپردازیم، لازم است درک درستی از ماهیت این گونه چک ها داشته باشیم. چک صیادی، برگه چکی است با ظاهری مشخص (معمولاً بنفش رنگ) و یک شناسه یکتا که در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت و رهگیری می شود. هدف اصلی از اجرای این قانون، افزایش شفافیت، اعتباربخشی به چک و کاهش آمار چک های برگشتی در کشور بوده است.

چک صیادی چیست و چرا باید ثبت شود؟

چک صیادی، نوعی از چک است که بر خلاف چک های قدیمی، صدور، دریافت و انتقال آن باید در سامانه ای به نام سامانه صیاد ثبت شود. این سامانه، امکان رهگیری لحظه ای وضعیت چک را فراهم می کند و به بانک ها و مراجع قضایی کمک می کند تا با اطلاعات دقیق تری به پیگیری مسائل مربوط به چک بپردازند. هدف اصلی از این سیستم، ایجاد اطمینان بیشتر در معاملات، کاهش ریسک پذیری و جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی است. وقتی صادرکننده چک، مشخصات آن را در سامانه صیاد ثبت می کند، گیرنده نیز باید این اطلاعات را تأیید کند تا چک از نظر قانونی کامل شود و از تمامی مزایای یک سند تجاری بهره مند گردد.

وضعیت قانونی چک صیادی ثبت نشده (سند عادی در مقابل سند تجاری)

یکی از مهم ترین نکات حقوقی در مورد چک های صیادی ثبت نشده، تفاوت ماهیتی آن ها با چک های ثبت شده است. بر اساس ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک (اصلاحی ۱۴۰۰)، اگر مالکیت چک صادر شده پس از لازم الاجرا شدن این قانون در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، مشمول این قانون نخواهد بود و بانک ها موظف اند از پرداخت وجه آن خودداری کنند. این بدان معناست که یک چک صیادی ثبت نشده، اعتبار سند تجاری خود را از دست می دهد و صرفاً به عنوان یک سند عادی مدنی تلقی می شود.

تفاوت میان سند تجاری (چک ثبت شده) و سند عادی (چک ثبت نشده) بسیار حیاتی است. سند تجاری، مزایای قانونی ویژه ای دارد که سند عادی فاقد آن است. برای مثال، دارنده یک سند تجاری می تواند از طریق اجرای ثبت و بدون نیاز به طی مراحل طولانی دادرسی قضایی، اقدام به مطالبه وجه کند. همچنین، در چک های ثبت شده، مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین وجود دارد که در اسناد عادی این گونه نیست. به همین دلیل، دریافت یک چک ثبت نشده، دارنده را با چالش های قانونی متعددی مواجه می سازد که آگاهی از آن ها برای هر فردی که با چک سروکار دارد، ضروری است.

عواقب و مشکلات ناشی از عدم ثبت چک صیادی در سامانه

مواجهه با یک چک ثبت نشده در سامانه صیاد، می تواند تجربه تلخی باشد. وقتی یک چک صیادی طبق قانون جدید در سامانه ثبت نمی شود، عواقب حقوقی و مالی جدی ای را برای هر دو طرف معامله، یعنی دارنده (گیرنده) و صادرکننده، به دنبال خواهد داشت. این عواقب، فراتر از تصور اولیه بسیاری از افراد است و می تواند مسیر وصول وجه را به کلی تغییر دهد.

برای دارنده چک (گیرنده)

دارنده یک چک صیادی ثبت نشده، در موقعیت بسیار دشواری قرار می گیرد. این وضعیت، او را از بسیاری از مزایایی که قانون برای چک به عنوان یک سند تجاری در نظر گرفته، محروم می کند.

• عدم امکان دریافت وجه از بانک: اصلی ترین مشکلی که دارنده با آن روبرو می شود، عدم امکان وصول وجه چک از بانک است. بانک ها طبق قانون جدید، مجاز به پرداخت وجه چک هایی که در سامانه صیاد ثبت نشده اند، نیستند. این موضوع با برگشت زدن چک متفاوت است؛ در اینجا اصلاً فرآیند برگشت خوردن به معنای قانونی آن آغاز نمی شود، بلکه بانک صرفاً از پرداخت خودداری می کند و گواهی عدم پرداخت به دارنده نمی دهد.
• محرومیت از مزایای اسناد تجاری:
  • عدم امکان صدور گواهی عدم پرداخت: این گواهی، کلید بسیاری از اقدامات حقوقی بعدی برای وصول چک های ثبت شده است که در مورد چک های ثبت نشده، صادر نمی شود.
  • عدم امکان پیگیری از طریق اجرای ثبت: یکی از مزایای مهم چک ثبت شده، امکان مراجعه به اجرای ثبت و توقیف اموال صادرکننده بدون نیاز به حکم دادگاه است که در اینجا منتفی می شود.
  • عدم مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین: در مورد چک صیادی ثبت نشده، دارنده تنها می تواند علیه صادرکننده اصلی اقامه دعوا کند و نمی تواند از ظهرنویسان یا ضامنین مطالبه وجه کند. این نکته ای است که رای وحدت رویه نیز بر آن تأکید دارد و تفاوت عمده ای با چک های ثبت شده ایجاد می کند.
  • عدم امکان طرح شکایت کیفری چک برگشتی: عدم ثبت چک در سامانه صیاد، باعث می شود که این سند از شمول قانون صدور چک خارج شده و جنبه کیفری آن منتفی گردد.
  • عدم امکان تأمین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی: برای توقیف اموال صادرکننده در طول دادرسی حقوقی، دارنده باید مبلغی به عنوان خسارت احتمالی (معمولاً درصدی از مبلغ چک) به صندوق دادگستری واریز کند که این امر در مورد چک های ثبت شده ضرورتی ندارد.

برای صادرکننده چک

برای صادرکننده چک صیادی ثبت نشده نیز، هرچند عواقب به اندازه دارنده مستقیم و فوری نیست، اما می تواند پیامدهای حقوقی و مالی خود را داشته باشد.

• آیا عدم ثبت چک صیادی جرم است؟

  یکی از سوالات پرتکرار این است که آیا عدم ثبت چک در سامانه صیاد، جرمی محسوب می شود؟ پاسخ قاطعانه به این سوال، خیر است. با استناد به اصل قانونی بودن جرم و مجازات، هیچ عملی را نمی توان جرم دانست مگر آنکه قانون به صراحت آن را جرم انگاری کرده باشد. در قانون جدید صدور چک و همچنین قانون مجازات اسلامی، عدم ثبت چک صیادی به عنوان یک عمل مجرمانه معرفی نشده و مجازات کیفری مستقیمی برای آن در نظر گرفته نشده است. بنابراین، صادرکننده چک ثبت نشده، با اتهام کیفری مواجه نخواهد شد.

• فقدان مجازات کیفری مستقیم، اما مواجهه با دعوای حقوقی و هزینه های آن:

  با این حال، عدم جرم انگاری به معنای سلب مسئولیت کامل نیست. صادرکننده همچنان با دعوای حقوقی مطالبه وجه از سوی دارنده مواجه خواهد شد. این دعوا می تواند زمان بر و پرهزینه باشد و در نهایت، صادرکننده را ملزم به پرداخت اصل مبلغ چک، خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی خواهد کرد. بنابراین، هرچند جنبه کیفری ندارد، اما از نظر حقوقی، بار سنگینی بر دوش صادرکننده خواهد بود.

تجربه نشان داده است که مهم ترین ضمانت اجرایی برای چک صیادی ثبت نشده، عدم دریافت آن توسط گیرنده است؛ زیرا با دریافت چنین چکی، راه برای پیگیری های حقوقی پیچیده تر و طولانی تر می شود.

آیا می توان چک صیادی ثبت نشده را برگشت زد؟ (تصحیح باورهای غلط)

یکی از متداول ترین پرسش ها و باورهای غلطی که در میان مردم وجود دارد، امکان برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده است. بسیاری از افراد تصور می کنند که می توانند با مراجعه به بانک، چک ثبت نشده را نیز برگشت بزنند و گواهی عدم پرداخت دریافت کنند؛ اما واقعیت حقوقی چیز دیگری است.

برگشت زدن چک در معنای قانونی آن، فرآیندی است که طی آن، بانک پس از عدم پرداخت وجه چک، گواهی عدم پرداخت صادر می کند. این گواهی، مبنای اصلی برای پیگیری های حقوقی و کیفری بعدی (در مورد چک های ثبت شده) از جمله مراجعه به اجرای ثبت، طرح دعوای حقوقی علیه ظهرنویسان یا حتی شکایت کیفری برای چک برگشتی است. تمامی این مزایا، مخصوص چک هایی است که به عنوان سند تجاری شناخته شده و در سامانه صیاد به درستی ثبت و تأیید شده اند.

در مقابل، در مورد چک صیادی ثبت نشده، بانک ها طبق صراحت ماده ۲۱ مکرر قانون صدور چک، موظف هستند از پرداخت وجه آن خودداری کنند. این خودداری از پرداخت با برگشت زدن متفاوت است. به عبارت دیگر، بانک برای چک های ثبت نشده، گواهی عدم پرداخت صادر نمی کند و صرفاً به شما اعلام می کند که به دلیل عدم ثبت در سامانه صیاد، امکان پرداخت وجه آن وجود ندارد. این عدم صدور گواهی عدم پرداخت، به این معناست که دارنده چک ثبت نشده، از تمامی مزایای مربوط به چک برگشتی (به عنوان سند تجاری) محروم خواهد شد.

بنابراین، برای پاسخ به این سوال که آیا چک ثبت نشده را می توان برگشت زد؟، باید گفت: خیر، به معنای قانونی آن، امکان برگشت زدن چک صیادی ثبت نشده وجود ندارد. تنها راهکار، تلاش برای ثبت چک در سامانه با همکاری صادرکننده یا پیگیری از طریق دادگاه به عنوان یک سند عادی مدنی است که در بخش های بعدی به تفصیل به آن پرداخته خواهد شد. آگاهی از این تفاوت ظریف اما مهم، می تواند از اتلاف وقت و سردرگمی های بعدی جلوگیری کند.

راهکارهای حقوقی و عملی برای مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده

حالا که درک درستی از ماهیت و عواقب چک صیادی ثبت نشده پیدا کرده ایم، وقت آن است که به راهکارهای عملی و حقوقی برای مطالبه وجه آن بپردازیم. این مسیر، هرچند پیچیده تر از وصول چک های ثبت شده است، اما غیرممکن نیست و با پیگیری صحیح می توان به نتیجه رسید.

گام اول: تلاش برای ثبت و تأیید چک (مذاکره با صادرکننده)

اولین و بهترین راهکاری که پیش روی دارنده چک صیادی ثبت نشده قرار دارد، تلاش برای حل و فصل مسالمت آمیز و ثبت چک در سامانه صیاد است. این گام، به مراتب ساده تر، سریع تر و کم هزینه تر از پیگیری قضایی است.

1. مراجعه به صادرکننده و درخواست ثبت چک در سامانه صیاد: دارنده چک باید با صادرکننده تماس گرفته یا حضوری مراجعه کند و از او بخواهد که چک را در سامانه صیاد ثبت کند. این ثبت، باید شامل مشخصات دقیق دارنده، مبلغ و تاریخ چک باشد. تأکید کنید که عدم ثبت چک، مشکلات حقوقی زیادی را برای هر دو طرف ایجاد خواهد کرد و بهترین راهکار، همکاری برای ثبت آن است.
2. مراحل تأیید چک توسط دارنده پس از ثبت (در صورت همکاری): در صورتی که صادرکننده موافقت کرد و چک را در سامانه صیاد ثبت کرد، دارنده نیز باید با استفاده از اپلیکیشن های بانکی یا سامانه صیاد بانک مرکزی، اطلاعات چک را بررسی و تأیید کند. این تأیید، مرحله نهایی برای تکمیل فرآیند قانونی چک صیادی است.
3. مراجعه مجدد به بانک و امکان وصول یا برگشت زدن در صورت ثبت نهایی: پس از ثبت و تأیید موفقیت آمیز چک، دارنده می تواند مجدداً به بانک مراجعه کند. در این مرحله، اگر وجه در حساب صادرکننده موجود باشد، چک قابل وصول خواهد بود و در صورت عدم موجودی، بانک گواهی عدم پرداخت (برگشتی) را صادر خواهد کرد و دارنده می تواند از تمامی مزایای یک سند تجاری بهره مند شود.

گام دوم: طرح دعوای حقوقی مطالبه وجه (در صورت عدم همکاری صادرکننده)

اگر تلاش برای ثبت چک با همکاری صادرکننده به نتیجه نرسید، دارنده چاره ای جز مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده از طریق مراجع قضایی نخواهد داشت. در این حالت، ماهیت دعوا به کلی متفاوت می شود.

• ماهیت دعوا: مطالبه وجه سند عادی (نه چک):

  در این مرحله، چک شما دیگر به عنوان یک چک با مزایای سند تجاری شناخته نمی شود، بلکه صرفاً یک سند عادی مدنی برای اثبات بدهی است. بنابراین، دادخواستی که تنظیم می شود، باید با عنوان مطالبه وجه سند عادی باشد، نه مطالبه وجه چک برگشتی.

• شرح مختصر فرایند و تفاوت های آن با وصول چک ثبت شده:

  فرآیند حقوقی مطالبه وجه سند عادی، طولانی تر و پیچیده تر از وصول چک ثبت شده است. در اینجا، شما باید اثبات کنید که مبلغ مشخصی از صادرکننده طلبکار هستید و چک ثبت نشده صرفاً یکی از ادله اثبات این طلب خواهد بود. این دعوا نیازمند طی مراحل دادرسی در دادگاه های حقوقی است.

• صرفاً قابل طرح علیه صادرکننده (و نه ظهرنویسان):

  همانطور که پیش تر اشاره شد، در این دعوا، مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین وجود ندارد. بنابراین، دارنده تنها می تواند علیه صادرکننده اصلی چک، اقامه دعوا کند و سایر امضاکنندگان (مانند ظهرنویس ها) در این مرحله مسئولیت قانونی برای پرداخت نخواهند داشت.

مراحل قانونی و نحوه پیگیری دعوای حقوقی مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده

تصمیم به پیگیری حقوقی چک صیادی ثبت نشده، یک مسیر قانونی مشخص دارد که نیازمند آگاهی و دقت است. در این بخش، به تفصیل به مراحل این فرآیند خواهیم پرداخت تا دارنده چک بتواند با اطمینان و گام به گام، حقوق خود را پیگیری کند.

ثبت نام در سامانه ثنا و احراز هویت

اولین گام برای هرگونه اقدام قضایی در ایران، ثبت نام در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) و احراز هویت است. این کار را می توان به صورت آنلاین از طریق وب سایت ثنا یا با مراجعه حضوری به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام داد. تمامی ابلاغیه های دادگاه و ارتباطات قضایی از طریق این سامانه صورت می گیرد و بدون آن، امکان پیگیری پرونده وجود ندارد.

تنظیم دقیق دادخواست مطالبه وجه سند عادی

مرحله حیاتی بعدی، تنظیم یک دادخواست حقوقی است. این دادخواست باید با دقت و طبق اصول قانونی تنظیم شود تا مورد پذیرش دادگاه قرار گیرد.

• نکات کلیدی در تنظیم دادخواست:

  عنوان دادخواست باید مطالبه وجه سند عادی باشد، نه مطالبه وجه چک برگشتی. در متن دادخواست، مشخصات دقیق خواهان (دارنده چک) و خوانده (صادرکننده چک) باید قید شود. خواسته شما، یعنی مبلغ چک، خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی، به وضوح ذکر گردد. همچنین، چک صیادی ثبت نشده به عنوان دلیل و مستند دعوا معرفی شود.

• تأکید بر عدم ذکر عنوان چک برگشتی و استفاده از سند عادی:

  تکرار این نکته ضروری است که در متن دادخواست، به هیچ عنوان از اصطلاحات مربوط به چک برگشتی یا سند تجاری استفاده نکنید، زیرا این چک از نظر قانونی فاقد آن مزایا است.

مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از تنظیم دادخواست، باید به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و دادخواست خود را ثبت کنید. در این مرحله، اصل چک صیادی ثبت نشده و مدارک هویتی شما (کارت ملی، شناسنامه) به عنوان ضمائم دادخواست، ارائه و اسکن می شوند.

ارجاع پرونده به مرجع قضایی صالح

پس از ثبت دادخواست، پرونده شما به مرجع قضایی صالح ارجاع داده می شود:

• شورای حل اختلاف: اگر مبلغ چک (خواسته) تا سقف ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده به شورای حل اختلاف ارجاع داده می شود.
• دادگاه حقوقی: اگر مبلغ چک بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، پرونده به دادگاه حقوقی ارجاع داده خواهد شد. صلاحیت دادگاه بر اساس محل صدور چک یا محل اقامت صادرکننده تعیین می شود.

فرآیند دادرسی

پس از ارجاع پرونده به شعبه مربوطه، مراحل دادرسی آغاز می شود:

• تعیین وقت رسیدگی و حضور طرفین: دادگاه وقت رسیدگی تعیین کرده و به طرفین ابلاغ می کند تا در جلسه حاضر شوند.
• بررسی ادله و مدارک توسط قاضی: در جلسه دادرسی، قاضی مدارک و دلایل ارائه شده توسط شما و دفاعیات صادرکننده را بررسی می کند. چک صیادی ثبت نشده در اینجا به عنوان سند بدهی مورد ارزیابی قرار می گیرد.
• صدور حکم به پرداخت وجه: در صورت اثبات صحت ادعای شما و بدهکار بودن صادرکننده، قاضی حکم به پرداخت وجه مندرج در سند (چک) به همراه خسارت تأخیر تأدیه و هزینه های دادرسی صادر خواهد کرد.

اجرای حکم

پس از صدور حکم و قطعیت یافتن آن (یعنی پس از طی مراحل تجدیدنظر و فرجام خواهی در صورت اعتراض طرفین)، نوبت به اجرای حکم می رسد:

• مراحل پس از قطعیت حکم: دارنده چک باید با حکم قطعی به واحد اجرای احکام دادگاه مراجعه کند.
• توقیف اموال: در این مرحله، با معرفی اموال صادرکننده (مانند حساب بانکی، خودرو، ملک) می توان نسبت به توقیف آن ها اقدام کرد تا وجه چک از محل فروش یا توقیف اموال وصول شود.

مدارک و هزینه های لازم برای طرح دعوا

آغاز یک دعوای حقوقی برای مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده، نیازمند تهیه مدارک خاص و پرداخت هزینه های قانونی است. آگاهی از این موارد، به برنامه ریزی بهتر و جلوگیری از تأخیر در فرآیند کمک می کند.

مدارک مورد نیاز

برای طرح دعوای مطالبه وجه سند عادی (چک صیادی ثبت نشده)، دارنده باید مدارک زیر را تهیه و به همراه دادخواست خود ارائه دهد:

• مدارک هویتی خواهان: شامل کارت ملی، شناسنامه و در صورت حقوقی بودن خواهان، شناسه ملی و مدارک ثبتی شرکت. این مدارک برای احراز هویت شما به عنوان دارنده چک ضروری هستند.
• اصل چک صیادی ثبت نشده: این سند، مهم ترین مدرک اثبات بدهی صادرکننده است. حتماً باید اصل چک را به همراه داشته باشید تا در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اسکن و ضمیمه پرونده شود.
• رسید ثبت نام در سامانه ثنا: اگرچه احراز هویت از طریق کد ملی نیز امکان پذیر است، اما داشتن رسید ثبت نام ثنا می تواند به روند کار سرعت بخشد.
• هرگونه دلیل اثبات کننده طلب: در برخی موارد، علاوه بر چک، ممکن است دلایل دیگری نیز برای اثبات طلب وجود داشته باشد (مانند فاکتور فروش، قرارداد کتبی یا هرگونه مدرک دال بر معامله). ارائه این مدارک می تواند به تقویت پرونده شما کمک کند.

هزینه های قانونی

پیگیری حقوقی چک ثبت نشده در سامانه صیاد، مستلزم پرداخت هزینه هایی است که شامل موارد زیر می شود:

• هزینه تعرفه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: این هزینه ها شامل مبلغی برای ثبت دادخواست، تایپ، اسکن مدارک و سایر خدمات اداری دفتر می شود. هزینه ثبت دادخواست حدود ۴۰ هزار تومان است و سایر خدمات نیز هزینه های جداگانه ای دارند.
• هزینه دادرسی: هزینه دادرسی، بر اساس مبلغ خواسته (مبلغ چک) و درصدی از آن محاسبه می شود.
  • اگر مبلغ مندرج در چک تا ۲۰ میلیون تومان باشد، ۲.۵ درصد مبلغ خواسته.
  • چنانچه مبلغ مندرج در چک بیش از ۲۰ میلیون تومان باشد، ۳.۵ درصد مبلغ خواسته.

  این هزینه می تواند بخش قابل توجهی از کل هزینه ها را تشکیل دهد.

• هزینه های جانبی: شامل هزینه های احتمالی کارشناسی (در صورت نیاز به بررسی اصالت امضا یا خط و دست نوشته)، هزینه های مشاوره حقوقی با وکیل، وکیل پایه یک دادگستری (در صورت انتخاب وکیل) و سایر هزینه های پیش بینی نشده در طول دادرسی.

آگاهی از هزینه ها و مدارک مورد نیاز، به دارنده کمک می کند تا با آمادگی کامل وارد فرآیند قضایی شود و از وقفه های ناخواسته جلوگیری به عمل آورد. برنامه ریزی مالی برای این مراحل، امری ضروری است.

نمونه دادخواست مطالبه وجه چک صیادی ثبت نشده

درک مراحل نظری پیگیری حقوقی یک چک صیادی ثبت نشده کافی نیست؛ بلکه داشتن یک نمونه عملی از دادخواست نیز می تواند در این مسیر راهگشا باشد. همانطور که پیش تر توضیح داده شد، این دادخواست باید با عنوان مطالبه وجه سند عادی تنظیم شود. در ادامه یک نمونه عملی و قابل استفاده برای دادخواست حقوقی ارائه شده است. توجه داشته باشید که این نمونه صرفاً یک راهنما است و بهتر است با مشورت یک وکیل مجرب تکمیل و نهایی شود.

به نام خدا

ریاست محترم دادگاه عمومی حقوقی شعبه ..................

با سلام و احترام،

موضوع دادخواست: مطالبه وجه سند عادی و خسارات قانونی

خواهان:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خواهان]
کد ملی: [کد ملی خواهان]
نشانی: [نشانی دقیق و کامل خواهان]

خوانده:
نام و نام خانوادگی: [نام کامل خوانده (صادرکننده چک)]
کد ملی: [کد ملی خوانده]
نشانی: [نشانی دقیق و کامل خوانده]

خواسته:
۱. صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ [مبلغ چک به عدد و حروف] ریال بابت وجه سند عادی (چک صیادی ثبت نشده).
۲. صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید سند تا زمان اجرای حکم.
۳. صدور حکم به محکومیت خوانده به پرداخت کلیه خسارات دادرسی (شامل هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل در صورت انتخاب وکیل، و...).

دلایل و مستندات:
۱. تصویر مصدق کارت ملی/شناسنامه خواهان.
۲. اصل سند عادی (یک فقره چک صیادی به شماره سریال [شماره سریال چک] و شناسه یکتای [شناسه یکتای چک] صادرشده از حساب [شماره حساب] بانک [نام بانک] به تاریخ [تاریخ سررسید چک] به مبلغ [مبلغ چک به عدد و حروف] ریال).
۳. سایر مدارک مثبته (در صورت وجود، مانند فاکتور، قرارداد، پیامک ها و...).

شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار آن عالی مقام می رساند که اینجانب [نام خواهان] در تاریخ [تاریخ معامله یا دریافت چک]، یک فقره چک صیادی به شماره سریال [شماره سریال چک] و شناسه یکتای [شناسه یکتای چک] به مبلغ [مبلغ چک] ریال، از خوانده محترم آقا/خانم [نام خوانده] دریافت نموده ام که سررسید آن تاریخ [تاریخ سررسید چک] بوده است.

متاسفانه، خوانده محترم به دلیل عدم آشنایی یا هر دلیل دیگر، مطابق با مقررات قانون جدید صدور چک (به ویژه ماده ۲۱ مکرر آن)، این چک را در سامانه صیاد ثبت و تأیید نکرده است. متعاقباً، اینجانب پس از سررسید، به بانک محترم [نام بانک] مراجعه نمودم که با توجه به عدم ثبت چک در سامانه صیاد، بانک از پرداخت وجه آن و صدور گواهی عدم پرداخت خودداری نمود.

نظر به اینکه بر اساس قوانین جاری، چکی که در سامانه صیاد ثبت نشده باشد، اعتبار سند تجاری خود را از دست داده و صرفاً به عنوان یک سند عادی مدنی تلقی می شود که دال بر بدهکاری صادرکننده آن است، و با عنایت به تعهد صادرکننده (خوانده) مبنی بر پرداخت وجه مندرج در این سند و امضای ایشان ذیل آن، و علی رغم مراجعات و درخواست های مکرر اینجانب، خوانده از پرداخت وجه مذکور خودداری ورزیده اند.

لذا، با تقدیم این دادخواست، از محضر محترم دادگاه استدعا دارد با بررسی دلایل و مستندات تقدیمی، حکم بر محکومیت خوانده محترم به پرداخت اصل وجه سند عادی (مبلغ چک)، به همراه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید تا زمان اجرای کامل حکم، و نیز کلیه خسارات دادرسی، صادر و ابلاغ فرمایند.

با احترام فراوان،
[نام و نام خانوادگی خواهان]
[امضاء]
[تاریخ]

این نمونه دادخواست، به شما کمک می کند تا با ساختار کلی و جزئیات لازم برای شکایت از چک ثبت نشده آشنا شوید. استفاده از واژگان دقیق حقوقی و ارجاع به مواد قانونی مرتبط، اعتبار دادخواست شما را افزایش می دهد.

پیشگیری: چگونه از دریافت چک صیادی ثبت نشده جلوگیری کنیم؟

همانطور که در ضرب المثل معروف آمده است، پیشگیری بهتر از درمان است. این جمله در مورد چک صیادی ثبت نشده کاملاً صدق می کند. با توجه به پیچیدگی ها و مشکلات حقوقی فراوانی که دریافت چنین چکی به همراه دارد، بهترین راهکار این است که از ابتدا از دریافت آن جلوگیری کنیم. آگاهی از قوانین جدید و استفاده از ابزارهای موجود، کلید پیشگیری است.

اهمیت استعلام چک قبل از دریافت

مهم ترین اقدام پیشگیرانه، استعلام چک صیادی قبل از دریافت آن است. لحظه ای تأمل و صرف زمان برای استعلام، می تواند شما را از ماه ها دوندگی و هزینه های حقوقی نجات دهد. استعلام به شما کمک می کند تا:

• تأیید ثبت: مطمئن شوید که چک توسط صادرکننده در سامانه صیاد ثبت شده است.
• صحت اطلاعات: اطمینان حاصل کنید که مشخصات ثبت شده در سامانه (مبلغ، تاریخ، نام دارنده) با مندرجات روی برگه چک و توافق شما مطابقت دارد.
• اطمینان از اعتبار: برخی سامانه ها حتی اطلاعاتی در مورد سابقه چک های برگشتی صادرکننده ارائه می دهند که می تواند به ارزیابی اعتبار او کمک کند.

روش های استعلام چک صیادی

خوشبختانه، سامانه صیاد و اپلیکیشن های مرتبط، روش های ساده ای را برای استعلام چک فراهم کرده اند:

1. معرفی اپلیکیشن های بانکی: بسیاری از اپلیکیشن های موبایل بانک ها (مانند آپ، ۷۲۴، ایوا و…) خدمات مربوط به سامانه صیاد را ارائه می دهند. شما می توانید پس از نصب و ورود به این اپلیکیشن ها، گزینه استعلام چک صیادی را پیدا کرده و با وارد کردن شناسه ۱۶ رقمی چک، از وضعیت آن مطلع شوید.
2. استفاده از سامانه بانک مرکزی (سامانه صیاد): بانک مرکزی نیز وب سایتی اختصاصی برای سامانه صیاد دارد که امکان استعلام را فراهم می کند. این روش، یک منبع رسمی و قابل اعتماد است.
3. مراحل ساده استعلام گام به گام:
   • قدم اول: شناسه ۱۶ رقمی روی برگه چک صیادی را پیدا کنید. این شناسه معمولاً در بالای برگه چک و در کنار عبارت شناسه یکتا درج شده است.
   • قدم دوم: به یکی از اپلیکیشن های بانکی یا وب سایت سامانه صیاد مراجعه کنید.
   • قدم سوم: شناسه ۱۶ رقمی را در قسمت مربوط به استعلام وارد کنید.
   • قدم چهارم: منتظر نتیجه استعلام بمانید