هنر در عصر پیکاسوهای مصنوعی!

هوش مصنوعی  فصل جدیدی را در کتاب هنر گشوده است، فصلی که فناوری و خلاقیت انسان در هم آمیخته می شوند.

خبرگزاری علم و فناوری پادینامگ، نوید فرخی؛ هنرمندی را تصور کنید که برای خلق اثر هنری به رنگ، قلم مو یا بوم نیازی نداشته باشد. ممکن است در نگاه اول چنین چیزی دور از ذهن و غیرممکن به نظر برسد. با این حال هنرمند مزبور یک انسان نیست، بلکه برنامه ای کامپیوتری است که می تواند آثار هنری طراحی کند. امروزه هوش مصنوعی در همه حوزه ها وارد شده حتی در دنیای هنر که به نظر می رسید مختص انسان است. برنامه های هوش مصنوعی می توانند رنگ ها، اَشکال و طرح هایی را خلق کنند که گهگاه بیننده را انگشت به دهان می گذارد و حتی در برخی مواقع با آثار انسانی قابل رقابت است.

در میان برخی از مردم و حتی صاحب نظران اختلاف نظر وجود دارد که آیا محصول هوش مصنوعی را باید یک اثر هنری واقعی تلقی کرد یا خیر. به عبارت دیگر اگر ماشین (که بدون احساس و عاری از خودآگاهی است) چیزی را بسازد، آیا واقعاً می توان آن را خلاق و هنرمند تلقی کرد؟ این یک سوال بزرگ است زیرا ما معمولاً هنر را چیزی می دانیم که از احساسات و تجربیات انسانی ناشی می شود.

هوش مصنوعی تا بدینجا نشان داده که قادر به نمایش درجه ای از خلاقیت است (هر چند این خلاقیت عملاً ترکیبی از سایر ایده هاست)، اما در نهایت باید آن را یک ابزار فرض کرد. قرار نیست هوش مصنوعی جایگزین هنرمندان انسانی شود. در عوض ماشینِ هنرمند به منزله ی یک قلم مو یا دوربین عکاسی است که هنرمندان می توانند از آن برای ابراز احساس یا ثبت هنر به شیوه ای نوین استفاده کنند.

با این حال شاید بخش جالب ورود هوش مصنوعی در عرصه هنر این جنبه باشد که امکانات جدیدی را به روی همه باز می کند. تحقیقات نشان داده است که بخش هایی از مغز افراد هنرمند از مغز افراد غیرهنرمند ضخیم تر است! این امر به ویژه در قشر پیش پیشانی (Prefrontal Cortex) و قشر پاریتال انتهایی (Posterior Parietal Cortex) در افرادی که به طور فعال با هنر سروکار دارند، محسوس تر دیده می شود. از این نظر افرادی که با هنر میانه ای ندارند در حقیقت مغزشان برای کارهای هنری تکامل پیدا نکرده است. حال فناوری های نوین امکاناتی را فراهم می کند که افراد غیرهنرمند نیز بتوانند آثار شگفت انگیز خلق کنند. به عبارت دیگر به لطف هوش مصنوعی، هر کسی با یک کامپیوتر (یا حتی تلفن همراه) می تواند تولید اثر هنری را امتحان کند! هر چند بلافاصله این سوال مطرح است که وقتی یک هوش مصنوعی به خلق یک اثر هنری کمک کرد، آیا اپراتور آن را باید هنرمند واقعی فرض کرد؟ یا خود هوش مصنوعی را باید خالق اثر دانست؟ و چه میزان از اعتبار آن اثر هنری به برنامه نویسش برمی گردد!؟ به نظر می رسد هوش مصنوعی خطوط سنتی مالکیت هنری را محو خواهد کرد.

فناوری همچنین مسیله ارزش هنری را بیش از پیش به میان می کشد. اگر هوش مصنوعی بتواند در عرض چند ثانیه یک نقاشی زیبا خلق کند، آنگاه قرار است چه اِلمان هایی آن را از اثر هنری خلق شده توسط انسان متمایز کند؟ اعتقاد برخی کارشناسان بر این است که اثر هنری تولید انسان از آنجایی که دارای جنبه هایی همچون احساسات، تجربیات شخصی و تاثیرات فرهنگی و اجتماعی فردی است ارتباط عمیق تری با بیننده و تماشاگر ایجاد می کند. در این میان برخی دیگر این گزاره را پیش می کشند که اگر هوش مصنوعی بتواند کار هنری را تولید کند که از اثر انسان قابل تمایز نباشد، به سختی می توان به مسایلی مثل مهارت تکنیکی، عمق احساسی، اصالت ایده یا چیزهایی از این قبیل متوسل شد.

تاثیر فناوری را بر هنر نباید تنها در محصول نهایی دید. هوش مصنوعی می تواند حجم وسیعی از داده های مربوط به تاریخ هنر و سبک های مختلف هنری را تجزیه وتحلیل کند. این امر بینش هایی را به هنرمندان ارایه می دهد که شاید دستیابی به آن یک عمر طول بکشد. این خصوصیت می تواند به هنرمندان ایده بدهد تا سبک های جدیدی را تجربه کنند.

به احتمال زیاد به کارگیری هوش مصنوعی در هنر می تواند این فرصت را فراهم آورد تا بتوانیم ارزش انسانی آثار هنری را بهتر درک کنیم. هنر همچنین گهگاه دارای  مفاهیم پیچیده و چندلایه ای است که این ویژگی فراتر از محدودیت های ماشین است، اما بر کسی پوشیده  نیست که هوش مصنوعی  فصل جدیدی را در کتاب هنر گشوده است، فصلی که فناوری و خلاقیت انسان در هم آمیخته می شوند.