معنا و مفهوم افزایش نرخ ترک تحصیل

آفتاب نیوز :

از این رو، حوزه آموزشی نیز سرمایه گذاری های زیادی را به سمت خود جلب می کند و برنامه ریزی قابل توجهی نیز برای آن انجام می شود. دلیل این مساله نیز جدای از پیشران بودن حوزه آموزش در توسعه کشور ها این است که اساسا نیروی انسانی، اصلی ترین دارایی هر کشوری است و نیروی انسانیِ آموزش دیده و غنی، می تواند در نقش یک کاتالیزور در به حرکت واداشتن یک جامعه به سمت جلو ظاهر شود. با این حال، به تازگی انتشار آمار هایی تازه از نرخ ترک تحصیل در کشورمان، زنگ هشدار های جدی را برای ایران به صدا درآورده است.

در این راستا، کارشناسان بر این باورند نرخ ترک تحصیل در ایران به بیشترین میزان در نیم دهه اخیر رسیده است. از این رو، یافته های میدانی حاکی از این هستند که نرخ ترک تحصیل در سال های 1402-1401 در تمامی مقاطع تحصیلی دچار افزایش شده است. در این چهارچوب نرخ ترک تحصیل در دوره ابتدایی به 1.2 درصد، در دوره متوسطه اول به 5.47 درصد و در متوسطه دوم به 4.4 درصد رسیده است. آمار هایی که در قیاس با دوره زمانی سال گذشته، از افزایش خبر می دهد. در این چهارچوب، در رابطه با آمار هایی از این دست به طور خاص می توان به 3 نکته مهم و محوری توجه داشت.

1: تضعیف اولویت تحصیل برای جامعه

یکی از ساده ترین پیام های افزایش نرخ ترک تحصیل در سال های 1401 و 1402 و ثبت بالاترین آمار ها در این زمینه در طی 5 سال اخیر این است که به نظر می رسد تحصیل در حالِ خارج شدن از یک اولویت مهم و محوری برای افراد جامعه است. به بیان ساده تر، افراد دیگر تحقق آن چشم انداز هایی را که برای خود در نظر می گیرند، از مجرای تحصیل میسر نمی بینند و تغییر جهتی قابل تامل را در این رابطه در دستورکار قرار داده اند.

موضوعی که در سال های اخیر و همزمان با برجسته شدن معضل بیکاری برای افراد تحصیل کرده، ابعاد جدی تری را نیز به خود می گیرد. از این رو، همانطور که پیشتر نیز گفته شد، افراد جامعه دیگر به تحصیل به مثابه اهرمی که آن ها را می تواند به چشم انداز های مطلوبشان برساند، نمی نگرند.

2: گسترش فقر در جامعه

در این گزاره که بخش قابل توجهی از جمعیت کشورمان در سال های اخیر فقیر تر شده اند، تردیدی نیست. موضوعی که تا حد زیادی ناشی از آشفتگی در فضای اقتصاد ایران و دور شدن فاصله دخل و خرج و یا بهتر بگوییم درآمد عموم مردم از تورم است.

حال در این فضا، کاملا قابل درک است که شاهد باشیم نرخ ترک تحصیل در کشورمان افزایش پیدا می کند. مبنای این مساله این است که طیف های قابل توجهی از جمعیت کشورمان، تامین نیاز های اساسی زندگی خود را بر تحصیل اولویت می بخشند و سعی در کاهش چالش های اقتصادیشان از رهگذر ورود زودرس به بازار کار دارند. اساسا در هر جامعه ای که فقر و چالش های اقتصادی اوج گیری داشته باشند، تحصیل به تدریج مزیت خود را از دست می دهد و حتی به یک مساله لاکچری تبدیل می شود.

حتی اگر از رهگذر “هرم مازلو” نیز به مساله بنگریم، انسان به طور طبیعی رفع نیاز های اساسی و حیاتی خود را بر دیگر نیاز ها نظیر تحصیل اولویت می بخشد و نمی تواند بدون رفع نیاز های ابتدایی و اساسی خود، به رفع دیگر نیازهایش بیندیشد. در این میان، مسوولان مختلف کشورمان نیز تاکنون در موضع گیری های گوناگون خود تاکید کرده اند که فقر خود اصلی ترین عامل در ترک تحصیل دانش آموزان ایرانی است.

البته که این وضعیت در نوع خود حامل چالش های جدی در ادامه راه برای کشورمان خواهد بود. زیرا همانطور که پیشتر هم گفته شد، نیرو های آموزش دیده متخصص یکی از مهمترین سرمایه های هر کشور در مسیر حرکت به سمت توسعه هستند.

3: چالش تاخر تاریخی نظام آموزشی

در نهایت باید گفت که نظام آموزشی کشورمان همواره با یک تاخر تاریخی در رابطه با دانش آموزان و مقتضیات روز مواجه بوده است. این بدان معناست که نظام آموزشی نتوانسته متناسب با مقتضیات زمان و البته دانش آموزانِ امروز برنامه ریزی های لازم را انجام دهد و به پیش رود. این در حالی است که اگر ظرفیت های عملیاتی برای تجهیز دانش آموزان به توانایی های شغلی عملی در دوران تحصیل فراهم باشد، اساسا تحصیل خود به یک مولفه جذاب تبدیل می شود و می تواند بسیاری را از ترک تحصیل بازدارد.

با این حال، این مساله که نظام آموزشی ایران بیش از ماهیت عملی، از ظرفیت های تیوریک برخوردار است نیز سبب شده تا در بحبوحه وضعیت اقتصادی نه چندان مساعد کشور، مزیت و جذابیت های خود برای دانش آموزان را از دست بدهد و همین مساله موجب افزایش نرخ ترک تحصیل در کشورمان شده است. البته که مولفه کسب مهارت و سخت گیری در این رابطه، موضوعی است که سال هاست در نظام های آموزشی پیشرو در جهان به ویژه در جهان غرب مورد توجه است و بایستی برای آن برنامه ریزی های جدی نیز صورت می گیرد.