محاسبه سن بارداری بر اساس اندازه‌گیری ارتفاع و ضخامت رحم

ارتفاع رحم در بارداری یا ارتفاع فوندال فاصله بین استخوان شرمگاهی تا بالای رحم است. پزشک با اندازه گیری ارتفاع رحم می‌تواند موقعیت جنین، میزان رشد او را بررسی کند. به همین دلیل این عدد اهمیت زیادی دارد. شما می‌توانید به‌راحتی این کار را در خانه هم انجام دهید و هر هفته ارتفاع پایه رحم را اندازه بگیرید. در این صورت تشخیص سن دقیق جنین در خانه نیز امکانپذیر می باشد. درصورتی‌که جنین به اندازه کافی رشد نکند، باید آزمایش‌های بیشتر انجام شود.

اگر در دوران بارداری ارتفاع پایه رحم شما بیشتر یا کمتر از حد معمول است، حتما به متخصص زنان و زایمان یا دکتر مامایی مراجعه کنید. پزشک بررسی دقیق‌تری انجام می‌دهد. در حاملگی تست‌های مختلفی انجام می‌شود. ارتفاع رحم در بارداری یکی از تست‌های مهم و ساده است که باید هر چند وقت یک‌بار انجام شود. به فاصله بین استخوان شرمگاهی تا بالای رحم ارتفاع پایه یا ارتفاع فوندال می‌گویند. این اندازه‌گیری برای بررسی میزان رشد و اندازه جنین انجام می‌شود. میزان این ارتفاع برحسب سانتی‌متر عنوان شده و بعد از هفته ۲۴ بارداری اهمیت پیدا می‌کند. از مهم‌ترین بررسی ارتفاع رحم است.

البته اگر شاخص توده بدنی شما بالای ۳۰ باشد و دچار اضافه‌وزن باشید یا سابقه فیبروم داشته باشید، دقت اندازه گیری ارتفاع پایین می‌آید. کم‌بودن یا بیشتربودن ارتفاع پایه نسبت‌به حد طبیعی ممکن است نشانه مشکل خاصی باشد و باید برای تشخیص عوارض بارداری آزمایش‌های بیشتر انجام شود.

ارتفاع رحم در هفته های بارداری

در هفته به هفته بارداری جنین در حال رشد و تغییر است. معمولا اندازه گیری ارتفاع فاندال از هفته ۲۴ بارداری شروع می‌شود. متخصص این تست ساده متوجه می‌شود که به آزمایش‌های بیشتر در مورد رشد جنین نیاز است یا نه. بعد از هفته بیست و چهارم بارداری اندازه رشد طبیعی جنین تقریبا با هفته بارداری برابر است (ممکن است ۱ تا ۲ سانتی‌متر اختلاف داشته باشد.).

در جدول زیر می‌توانید اندازه ارتفاع پایه رحم را بعد از هفته ۲۴ حاملگی مشاهده کنید.

هفته‌های بارداری	ارتفاع پایه رحم
هفته ۲۴ بارداری	۲۲ تا ۲۶ سانتی‌متر
هفته ۲۵ بارداری	۲۳ تا ۲۷ سانتی‌متر
هفته ۲۶ بارداری	۲۴ تا ۲۸ سانتی‌متر
هفته ۲۷ بارداری	۲۵ تا ۲۹ سانتی‌متر
هفته ۲۸ بارداری	۲۶ تا ۳۰ سانتی‌متر
هفته ۲۹ بارداری	۲۷ تا ۳۱ سانتی‌متر
هفته ۳۰ بارداری	۲۸ تا ۳۲ سانتی‌متر
هفته ۳۱ بارداری	۲۹ تا ۳۳ سانتی‌متر
هفته ۳۲ بارداری	۳۰ تا ۳۴ سانتی‌متر
هفته ۳۳ بارداری	۳۱ تا ۳۵ سانتی‌متر
هفته ۳۴ بارداری	۳۲ تا ۳۶ سانتی‌متر
هفته ۳۵ بارداری	۳۳ تا ۳۷ سانتی‌متر
هفته ۳۶ بارداری	۳۴ تا ۳۸ سانتی‌متر
هفته ۳۷ بارداری	۳۵ تا ۳۹ سانتی‌متر
هفته ۳۸ بارداری	۳۶ تا ۴۰ سانتی‌متر
هفته ۳۹ بارداری	۳۷ تا ۴۱ سانتی‌متر
هفته ۴۰ بارداری	۳۸ تا ۴۲ سانتی‌متر
هفته ۴۱ بارداری	۳۹ تا ۴۳ سانتی‌متر
هفته ۴۲ بارداری	۴۰ تا ۴۴ سانتی‌متر

ارتفاع رحم در هفته ۲۴ بارداری

معمولا اندازه گیری ارتفاع فوندال از شروع می‌شود. در این هفته اگر رشد جنین طبیعی باشد، ارتفاع باید بین ۲۲ تا ۲۶ سانتی‌متر شود.

ارتفاع رحم در هفته ۲۶ بارداری

در معمولا ارتفاع فوندال با هفته بارداری برابر است. تا دو سانتی‌متر اختلاف طبیعی بوده و نشانه مشکل خاصی نیست.

ارتفاع رحم در هفته ۳۷ بارداری

در ارتفاع فوندال برای جنین یک‌قلو با رشد طبیعی باید بین ۳۵ تا ۳۹ سانتی‌متر باشد.

ارتفاع رحم در بارداری دو قلو

در بارداری دوقلو و چندقلو ارتفاع پایه رحم بالاتر از حد معمول است. به همین دلیل نمی‌توان در از طریق این روش میزان رشد جنین‌ها را بررسی کرد. در چنین شرایطی پزشک با بررسی روند افزایش وزن مادر و روبه‌رشد بودن ارتفاع پایه رحم از سلامت جنین‌ها مطمئن می‌شود.

تخمین وزن جنین با ارتفاع رحم

برای تخمین وزن جنین باید چند فاکتور شامل سن بارداری، اندازه دور شکم، دور سر و طول استخوان ران اندازه گرفته شوند. تخمین وزن با فرمول پیچیده‌ای محاسبه می‌شود. برای محاسبه آنلاین آن می‌توانید از سایت استفاده کنید.

چگونه در بارداری ارتفاع رحم را اندازه بگیریم؟

متخصص زنان یا دکتر مامایی برای اندازه گیری ارتفاع رحم در حاملگی فاصله استخوان شرمگاهی تا بالای رحم را اندازه می‌گیرد. برای این کار از شما می‌خواهد که مثانه خود را خالی کنید. زیرا مثانه پر روی اندازه‌گیری تاثیر می‌گذارد. متخصص باید مرز بالای سمفیز شرمگاهی را تعیین کند. بعد از آن قسمت گردشده رحم (قسمت بالایی رحم) مشخص می‌شود. سپس با متر این بخش را اندازه می‌گیرد.

نحوه اندازه گیری ارتفاع رحم در بارداری در خانه

اگر می‌خواهید خودتان در خانه هر هفته این کار را انجام دهید، بهتر است یک‌بار از پزشک خود بخواهید که استخوان شرمگاهی و قسمت بالای رحم را به شما نشان دهد. نحوه اندازه‌گیری و مراحل آن به‌صورت زیر است.

1. ابتدا مثانه را کامل خالی کنید.
2. به پشت دراز بکشید و زیر سر و زانو تکیه‌گاهی قرار دهید.
3. شروع به لمس شکم کنید. انگشتان باید از کناره‌های شکم به سمت بالا حرکت کنند. تا جایی بالا می‌روید که زیر انگشتان خود رحم را مانند یک توپ سخت حس کنید.
4. متر را از نقطه صفر روی این ناحیه قرار داده و به سمت استخوان شرمگاهی حرکت دهید. متر باید منحنی شکم را دنبال کند.
5. اندازه روی متر را یادداشت کنید. این عدد ارتفاع رحم در بارداری است.

نحوه اندازه گیری ارتفاع پایه در حاملگی با انگشت

در روش دیگری بدون متر این ارتفاع بررسی می‌شود. مراحلی که در بخش قبل گفتیم باید انجام دهید. خط‌های فرضی روی شکم (بالا و پایین ناف) به اندازه عرض دو انگشت در نظر گرفته می‌شود. در اوایل بارداری بالای رحم زیر ناف است و در اواخر آن بالای رحم بالای ناف قرار دارد. اندازه بگیرید که چند انگشت بالاتر از ناف قرار گرفته است.

به‌عنوان‌مثال طبق تصویر زیر در ۴ ماهگی باید قسمت بالای رحم دو انگشت پایین‌تر از ناف باشد و در ۶ ماهگی باید ۲ انگشت بالاتر از ناف قرار بگیرد.

علت زیاد بودن ارتفاع رحم نسبت به سن بارداری

زیاد بودن ارتفاع رحم در بارداری ممکن است نشانه مشکلی جدی باشد. گاهی هم این موضوع جای نگرانی ندارد. از دلایل آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• رشد سریع جنین و بزرگ‎‌بودن نوزاد بیش‌ازحد متوسط (ماکروزومی جنینی)
• پلی هیدرآمنیوس یا افزایش بیش‌ازحد مایع آمنیوتیک که به طور مستقیم خطرناک است. اما ممکن است برخی عوارض را ایجاد کند.
• دوقلو یا چندقلو بارداربودن باعث افزایش ارتفاع فوندال می‌شود.
• ممکن است زودتر از زمانی که براساس چرخه قاعدگی یا سونوگرافی هفته اول بارداری تعیین شده است، باردار شده باشید.
• مثانه پر یا نیاز به اجابت مزاج ممکن است باعث افزایش ارتفاع پایه تا ۳ سانتی‌متر شود.

علت بزرگ بودن جنین نسبت به حالت طبیعی

اگر بعد از اندازه گیری ارتفاع پایه رحم در حاملگی و آزمایش‌های دیگر مشخص شود که جنین بزرگ‌تر از حد معمول است، ممکن است علت آن یکی از موارد زیر باشد.

• ژنتیک: ممکن است سابقه خانوادگی تولد نوزاد با وزن بالا در هر کدام از والدین وجود داشته باشد.
• افزایش وزن: اگر در دوران بارداری یا قبل از آن چاق شده باشید، ممکن است جنین هم دچار اضافه‌وزن شود.
• دیابت: علائم دیابت بارداری یا انواع دیگر دیابت ممکن است باعث بزرگ‌شدن جنین شود.

علت کم بودن ارتفاع رحم نسبت به سن بارداری

دلایل مختلفی برای کم بودن ارتفاع رحم در بارداری وجود دارد. برخی از آنها خطرناک و جدی بوده و برخی دیگر مشکلی ایجاد نمی‌کنند. از جمله:

• کوچک‎بودن جنین نسبت‌به سن حاملگی که در برخی مواقع جای نگرانی ندارد.
• محدودیت رشد داخل رحمی که بدون درمان احتمال مرگ مادر و جنین را افزایش می‌دهد.
• الیگوهیدرآمنیوس یا کم‌بودن مایع آمنیوتیک در اطراف جنین که بدون درمان ممکن است عوارض جدی ایجاد کند.
• ممکن است دیرتر از زمانی که پزشک هفته اول بارداری را تخمین زده است، باردار شده باشید.
• شکل بدن یا تیپ بدنی شما طوری است که شکم خیلی بزرگ دیده نمی‌شود.

علت کوچک بودن جنین نسبت به حالت طبیعی

اگر اندازه گیری ارتفاع فوندال و آزمایش‌های دیگر نشان دهد که جنین نسبت‌به حالت طبیعی کوچک‌تر است، ممکن است علت آن یکی از موارد زیر باشد.

• ژنتیک: ممکن است سابقه خانوادگی تولد نوزاد با وزن پایین در هر کدام از والدین وجود داشته باشد.
• مشکلات ژنتیکی: برخی مشکلات ژنتیکی باعث کاهش وزن جنین می‌شود.
• تغذیه جنین: ممکن است جنین به‌اندازه کافی اکسیژن و مواد مغذی دریافت نکرده باشد.
• مشکلات رحمی: مشکل در جفت باعث کاهش اکسیژن و خون‌رسانی به جنین می‌شود.
• تغذیه مادر: اگر به اندازه کافی غذا نخورید یا وزن شما خیلی پایین باشد، ممکن است جنین به‌خوبی رشد نکند.
• الکل و مواد مخدر: الکل، سیگار و مواد مخدر روی رشد جنین تاثیر منفی دارند.
• مشکلات سلامت مادر: بیماری‌هایی مانند کم‌خونی، فشارخون بالا، عفونت، بیماری کلیوی و بیماری قلبی باعث بروز این مشکل می‌شوند.

نتیجه گیری و راهنمای مراجعه به پزشک

ارتفاع رحم در بارداری یکی از روش‌های بررسی میزان رشد جنین است. این روش در کنار سایر آزمایش‌ها مانند سونوگرافی برای بررسی دقیق‌تر انجام می‌شود. معمولا بعد از هفته ۲۴ بارداری ارتفاع رحم با عدد هفته برابر است و ممکن است حدود ۲ سانتی‌متر اختلاف داشته باشد.

اگر ارتفاع پایه از حد طبیعی کمتر یا بیشتر باشد، پزشک باید بررسی کند که علت آن اختلال در رشد جنین است یا عامل دیگری باعث آن شده است. برای اندازه گیری ارتفاع فوندال باید از استخوان شرمگاهی تا قسمت بالای رحم با متر اندازه گرفته شود.

اگر می‌خواهید ارتفاع رحم خود را به دست بیاورید، حتما به یا مراجعه کنید. پزشک بررسی دقیق‌تری انجام می‌دهد.