قانون مالیات بر مهریه

در حال حاضر، مهریه، اعم از منقول و غیرمنقول، بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، از پرداخت هرگونه مالیات معاف است. با این حال، طرحی پیشنهادی برای وضع مالیات بر مهریه در مجلس مطرح شده که تا کنون به تصویب نهایی نرسیده و اطلاعات منتشر شده درباره مالیات بر مهریه ۱۴۰۴، تنها مربوط به جزئیات همین طرح پیشنهادی است و اجرای آن قطعی نیست.

موضوع مهریه، به عنوان یکی از مهم ترین حقوق مالی زنان در عقد ازدواج، همواره در کانون توجهات اجتماعی و حقوقی قرار داشته است. در سال های اخیر، با افزایش قیمت ها و تغییرات اقتصادی، ابهامات و پرسش های فراوانی پیرامون وضعیت مالیاتی مهریه مطرح شده است. بسیاری از افراد به دنبال درک دقیق این هستند که آیا مهریه مشمول مالیات می شود یا خیر و طرح های جدید مالیاتی چه تأثیری بر آن خواهند داشت. این مقاله با هدف شفاف سازی کامل و دقیق در مورد وضعیت کنونی و طرح های پیشنهادی پیرامون قانون مالیات بر مهریه نگاشته شده است. در این مسیر، تلاش می شود تا با بررسی ابعاد حقوقی و مالیاتی، به تمامی پرسش های رایج پاسخ داده شود و درک روشنی از این موضوع حساس برای همگان فراهم آید.

مهریه چیست؟ نگاهی به ابعاد حقوقی و شرعی

مهریه، که در متون فقهی و حقوقی از آن با عنوان مال الشرعه یاد می شود، مالی است که مرد در هنگام عقد ازدواج یا در طول زندگی مشترک، به زن پرداخت می کند یا متعهد به پرداخت آن می شود. این حق مالی، به محض جاری شدن صیغه عقد، برای زن ثابت می شود و او می تواند هر زمان که بخواهد، بدون نیاز به اثبات علت خاصی، آن را مطالبه کند. مهریه در قانون مدنی ایران جایگاه ویژه ای دارد و به عنوان یکی از حقوق اساسی زن در نظام خانواده شناخته می شود.

انواع مهریه از نظر زمان پرداخت و ماهیت

مهریه را می توان از دو منظر مورد بررسی قرار داد: زمان پرداخت و ماهیت آن.

مهریه از نظر زمان پرداخت:

• عندالمطالبه: این نوع مهریه به معنای آن است که زن می تواند در هر زمان، حتی یک روز پس از عقد، مهریه خود را مطالبه کند و مرد موظف به پرداخت فوری آن است. اصل بر این است که مهریه عندالمطالبه است، مگر اینکه صراحتاً خلاف آن توافق شده باشد.
• عندالاستطاعه: در این حالت، پرداخت مهریه منوط به توانایی مالی مرد می شود. زن برای مطالبه مهریه عندالاستطاعه باید در دادگاه اثبات کند که مرد توانایی پرداخت آن را دارد.

مهریه از نظر ماهیت:

مهریه می تواند شامل انواع مختلفی از دارایی ها باشد، به شرط آنکه دارای ارزش مالی و قابلیت تملک توسط زن باشند.

• نقدی: این شامل سکه طلا (مانند سکه بهار آزادی یا تمام بهار آزادی)، وجه نقد یا سایر اوراق بهادار مالی می شود.
• غیرنقدی: این دسته می تواند شامل ملک (خانه، زمین)، خودرو، سهام شرکت ها، طلاجات و جواهرات، کالاها، یا حتی خدمات خاص (مانند آموزش قرآن یا حج) باشد.

ثبت رسمی مهریه در سند ازدواج، به عنوان یک تعهد حقوقی لازم الاجرا تلقی می شود. در صورت عدم پرداخت مهریه از سوی مرد، زن می تواند با ارائه دادخواست به مراجع قضایی، تقاضای صدور اجراییه نماید و در صورت لزوم، حتی اقدام به توقیف اموال زوج کند. این فرآیند، اعتبار حقوقی مهریه را تضمین می کند و از حقوق زن حمایت به عمل می آورد.

وضعیت فعلی (تا زمان نگارش): آیا مهریه مالیات دارد؟ (بررسی ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم)

یکی از سؤالات بنیادین در خصوص مهریه، موضوع مالیات بر آن است. باید با صراحت و قاطعیت اعلام کرد که بر اساس قوانین مالیاتی جاری در کشور، مهریه، اعم از منقول و غیرمنقول، از پرداخت هرگونه مالیات معاف است. این معافیت به صراحت در ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم ذکر شده است. این ماده قانونی جهیزیه منقول و مهریه، اعم از منقول و غیرمنقول را از پرداخت مالیات معاف دانسته است.

سازمان امور مالیاتی کشور نیز در اطلاعیه های رسمی خود بارها بر این موضوع تأکید کرده و اعلام داشته است که تا کنون هیچ اصلاحیه ای برای لغو این معافیت به تصویب نرسیده و اجرایی نشده است. این بدان معناست که تا زمانی که قانون جدیدی تصویب و ابلاغ نشود، معافیت مالیاتی مهریه به قوت خود باقی خواهد ماند و دریافت کننده مهریه، هیچ گونه مالیاتی بابت اصل مهریه پرداخت نخواهد کرد.

در سال های اخیر، به دلیل افزایش چشمگیر مهریه ها، به ویژه مهریه های سنگین و نامتعارف، گمانه زنی های فراوانی در فضای مجازی و رسانه های غیررسمی در خصوص وضع مالیات بر مهریه مطرح شد. برخی از این اخبار به اشتباه زمان اجرای قانون را نیز اعلام می کردند. با این حال، سازمان امور مالیاتی با صدور اطلاعیه های رسمی، این ادعاها را تکذیب کرده و بر این نکته تأکید ورزیده است که فارغ از نوع و مبلغ مهریه، معافیت مالیاتی آن همچنان معتبر است.

بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، مهریه، اعم از منقول و غیرمنقول، از پرداخت هرگونه مالیات معاف است. این معافیت تا زمان تصویب و اجرایی شدن یک قانون جدید به قوت خود باقی است.

نکته ای که اغلب موجب سوءتفاهم می شود، تفاوت میان مالیات بر اصل مهریه و مالیات بر درآمد حاصل از فروش آن است. اگر زنی مهریه خود را به صورت سکه طلا دریافت کند، تا زمانی که این سکه ها را نگهداری کند، مشمول مالیات نخواهد بود. اما در صورتی که اقدام به فروش سکه ها نماید و از این طریق سودی کسب کند، سود حاصل از فروش ممکن است مشمول مالیات بر درآمد شود. این موضوع به ماهیت «درآمد» حاصل از معامله بازمی گردد و ارتباطی به مالیات بر اصل «حق مهریه» ندارد.

طرح پیشنهادی قانون مالیات بر مهریه ۱۴۰۴: جزئیات، اهداف و وضعیت کنونی

با وجود معافیت مالیاتی مهریه در حال حاضر، در سال های اخیر طرحی در مجلس شورای اسلامی مطرح شده که به دنبال وضع مالیات بر مهریه های سنگین است. این طرح که با عنوان طرح پیشنهادی قانون مالیات بر مهریه ۱۴۰۴ شناخته می شود، هنوز به قانون تبدیل نشده و در مرحله بررسی قرار دارد. تأکید بر پیشنهادی بودن این طرح و عدم تصویب نهایی آن بسیار مهم است؛ زیرا جزئیات آن ممکن است در روند قانون گذاری دچار تغییر شود.

اهداف اصلی طرح پیشنهادی

هدف اصلی از ارائه چنین طرحی، کاهش مهریه های سنگین و نامتعارف است که به زعم قانون گذاران، می تواند به کاهش آمار طلاق و پرونده های قضایی مرتبط با مهریه کمک کند. این طرح همچنین با هدف حمایت از بنیان خانواده و تشویق به ازدواج های پایدارتر و بر اساس توافقات منطقی تر ارائه شده است. تصور می شود با ایجاد بار مالی برای مهریه های بسیار بالا، زوجین به سمت تعیین مهریه هایی با ارقام معقول تر سوق داده شوند.

درک این نکته ضروری است که تمامی اطلاعات مربوط به مالیات بر مهریه ۱۴۰۴ که در این مقاله یا سایر منابع می بینید، بر پایه جزئیات همین طرح پیشنهادی است و تا زمان تصویب نهایی و ابلاغ رسمی، جنبه اجرایی ندارد. بنابراین، هرگونه اظهار نظر قطعی درباره زمان اجرا یا جزئیات نهایی آن، پیش از تصویب، تنها گمانه زنی محسوب می شود.

ساختار پلکانی مالیات مهریه (بر اساس طرح پیشنهادی)

در صورت تصویب و اجرایی شدن طرح پیشنهادی قانون مالیات بر مهریه، میزان مالیات به صورت پلکانی و بر اساس تعداد سکه (یا ارزش معادل آن برای مهریه غیرنقدی) تعیین خواهد شد. این ساختار پلکانی به منظور ایجاد تمایز بین مهریه های متعارف و نامتعارف و اعمال فشار کمتر بر مهریه های پایین تر طراحی شده است.

تعداد سکه (یا معادل آن)	نرخ مالیات (از ارزش کل مهریه)
تا ۱۴ سکه	معاف از مالیات
۱۵ تا ۱۰۰ سکه	۱.۱٪
۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه	۲٪
بالای ۲۰۰ سکه	۱۵٪

این جدول نشان می دهد که تا سقف ۱۴ سکه، مهریه کاملاً از مالیات معاف است. با افزایش تعداد سکه ها، نرخ مالیات به صورت فزاینده ای افزایش می یابد تا مهریه های بسیار سنگین، مشمول مالیات قابل توجهی شوند و از این طریق، زوجین به تعیین مهریه های منطقی تر ترغیب شوند.

نحوه محاسبه مالیات مهریه (در صورت تصویب و اجرایی شدن طرح پیشنهادی)

در صورتی که طرح پیشنهادی قانون مالیات بر مهریه به تصویب و مرحله اجرا برسد، نحوه محاسبه مالیات مهریه از اهمیت ویژه ای برخوردار خواهد بود. این محاسبه بر اساس فرمول ساده ای صورت می گیرد که به شرح زیر است:

(ارزش کل مهریه به تومان) × (نرخ مالیات مربوط به پلکان) ÷ ۱۰۰ = مبلغ مالیات مهریه

برای روشن تر شدن این فرمول، در ادامه چند مثال عملی و کاربردی ارائه می شود. لازم به ذکر است که قیمت سکه در این مثال ها فرضی بوده و صرفاً جهت تسهیل درک مفهوم محاسبه به کار رفته است. فرض کنیم قیمت هر سکه بهار آزادی ۱۸,۰۰۰,۰۰۰ تومان باشد.

مثال های عملی:

1. مثال برای مهریه ۷۵ سکه (پلکان دوم):
   • ارزش کل مهریه: ۷۵ سکه × ۱۸,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۱,۳۵۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
   • نرخ مالیات (بر اساس جدول پلکانی برای ۱۵ تا ۱۰۰ سکه): ۱.۱٪
   • مبلغ مالیات: (۱,۳۵۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۱.۱) ÷ ۱۰۰ = ۱۴,۸۵۰,۰۰۰ تومان
2. مثال برای مهریه ۱۵۰ سکه (پلکان سوم):
   • ارزش کل مهریه: ۱۵۰ سکه × ۱۸,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۲,۷۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
   • نرخ مالیات (بر اساس جدول پلکانی برای ۱۰۱ تا ۲۰۰ سکه): ۲٪
   • مبلغ مالیات: (۲,۷۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۲) ÷ ۱۰۰ = ۵۴,۰۰۰,۰۰۰ تومان
3. مثال برای مهریه ۳۰۰ سکه (پلکان چهارم):
   • ارزش کل مهریه: ۳۰۰ سکه × ۱۸,۰۰۰,۰۰۰ تومان = ۵,۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان
   • نرخ مالیات (بر اساس جدول پلکانی برای بالای ۲۰۰ سکه): ۱۵٪
   • مبلغ مالیات: (۵,۴۰۰,۰۰۰,۰۰۰ × ۱۵) ÷ ۱۰۰ = ۸۱۰,۰۰۰,۰۰۰ تومان

این مثال ها به وضوح نشان می دهند که در صورت تصویب طرح، با افزایش تعداد سکه های مهریه، مبلغ مالیاتی که باید پرداخت شود، به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.

مسئولیت پرداخت مالیات مهریه (در صورت تصویب طرح پیشنهادی)

یکی از نکات مهم و قابل تأمل در طرح پیشنهادی قانون مالیات بر مهریه، تعیین مسئولیت پرداخت این مالیات است. بر اساس جزئیات منتشر شده از این طرح، مالیات بر مهریه به صورت مشترک و مساوی (۵۰-۵۰) بر عهده زوجین خواهد بود. این رویکرد با هدف تقسیم عادلانه بار مالی و جلوگیری از اعمال فشار یک طرفه برای تعیین مهریه های سنگین اتخاذ شده است.

در توضیح این تقسیم مسئولیت، می توان گفت که قانون گذار با این کار قصد دارد هر دو طرف، یعنی هم زن و هم مرد، در هنگام تعیین مهریه، مسئولیت مالیاتی احتمالی آن را در نظر بگیرند. این امر می تواند به نوعی اهرمی باشد برای ترغیب زوجین به توافق بر سر مهریه هایی که از توان پرداخت آنها خارج نباشد و از همان ابتدا، تعهدات مالی به صورت واقع بینانه تری مورد سنجش قرار گیرد. این تدبیر می تواند در کاهش آمار دعاوی مهریه و اختلافات خانوادگی مؤثر باشد.

زمان پرداخت مالیات مهریه (در صورت تصویب طرح پیشنهادی)

بر اساس طرح پیشنهادی مالیات بر مهریه، زمان پرداخت این مالیات از اهمیت بالایی برخوردار است. پیشنهاد شده است که پرداخت مالیات مهریه هنگام ثبت رسمی عقد در دفاتر اسناد رسمی انجام شود. این بدان معناست که زوجین، در صورتی که مهریه آنها مشمول مالیات شود، باید پیش از صدور سند ازدواج، مبلغ مالیات متعلقه را پرداخت کنند.

این زمان بندی نشان می دهد که قانون گذار قصد دارد تا موضوع مالیات از همان مراحل اولیه ثبت ازدواج مشخص و تسویه شود تا از پیچیدگی های آتی جلوگیری به عمل آید. پیامدهای عدم پرداخت این مالیات در زمان مقرر نیز می تواند جدی باشد؛ به عنوان مثال، ممکن است عدم پرداخت مالیات منجر به عدم امکان صدور سند ازدواج شود. این مکانیسم تضمین می کند که تعهد مالیاتی به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از فرآیند ثبت ازدواج در نظر گرفته شود.

تفاوت های مهم و رفع ابهامات

در زمینه مالیات بر مهریه، ابهامات و سوءتفاهم های فراوانی وجود دارد که لازم است به طور دقیق به آنها پرداخته شود. تمایز قائل شدن بین مفاهیم مختلف مالیاتی و حقوقی در این حوزه از اهمیت زیادی برخوردار است.

تفاوت مالیات بر مهریه با مالیات سکه

یکی از رایج ترین ابهامات، خلط مفهوم «مالیات بر مهریه» با «مالیات سکه» است. این دو مقوله کاملاً از هم جدا هستند:

• مالیات بر مهریه: همانطور که پیشتر ذکر شد، مهریه (اصل دریافت آن) بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، در حال حاضر معاف از مالیات است. در صورت تصویب طرح پیشنهادی نیز، این مالیات بر «اصل مهریه» هنگام ثبت عقد وضع خواهد شد.
• مالیات سکه: این نوع مالیات مربوط به خرید و فروش یا نگهداری حجم بالای سکه طلا است که از مراجع مشخص (مانند بانک مرکزی) خریداری شده است. سازمان امور مالیاتی بر اساس اطلاعات خریداران سکه، ممکن است از سود حاصل از خرید و فروش یا نگهداری آن، مالیات بر درآمد اخذ کند. این مالیات به قصد اقتصادی و معاملاتی شخص برمی گردد، نه به ماهیت سکه به عنوان مهریه. به عبارت دیگر، دریافت سکه به عنوان مهریه مالیات ندارد، اما فروش آن در بازار و کسب سود، ممکن است مشمول مالیات بر درآمد (نه مالیات بر مهریه) شود.

تفاوت مالیات بر مهریه با حق ثبت مهریه

حق ثبت مهریه نیز موضوعی است که اغلب با مالیات بر مهریه اشتباه گرفته می شود:

• حق ثبت مهریه: این مبلغ در واقع هزینه ای اداری است که هنگام ثبت سند ازدواج در دفاتر اسناد رسمی دریافت می شود. این هزینه بابت خدمات ثبتی و رسمی شدن سند ازدواج دریافت می گردد و ارتباطی با مالیات ندارد. میزان حق ثبت مهریه ممکن است بر اساس میزان مهریه و بخش نامه های سازمان ثبت اسناد متفاوت باشد. این هزینه به حساب خزانه دولت واریز می شود و هدف آن نظم دهی و کاهش مهریه های سنگین است، اما ماهیت آن مالیات نیست.

قانون مهریه ۱۴ سکه: واقعیت یا سوءتفاهم؟

اصطلاح «قانون مهریه ۱۴ سکه» به طور گسترده در جامعه رواج یافته، اما در واقع، چنین قانونی با این عنوان مشخص وجود ندارد. این سوءتفاهم بیشتر از ترکیب دو موضوع ناشی می شود:

• سقف ۱۱۰ سکه: قانون حمایت از خانواده مصوب سال ۱۳۹۱، در ماده ۲۲ خود اشاره دارد که برای مهریه های تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی، امکان اعمال ماده ۳ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و بازداشت زوج وجود دارد. اما برای مهریه های بیش از ۱۱۰ سکه، زن باید توانایی مالی مرد را برای پرداخت مازاد بر ۱۱۰ سکه اثبات کند. بنابراین، سقف قانونی ۱۱۰ سکه است، نه ۱۴ سکه.
• عرف قضایی: برخی قضات در پرونده های مطالبه مهریه، به ویژه در موارد اعسار زوج، ممکن است در تعیین اقساط یا نحوه پرداخت، رویکردی را در پیش بگیرند که در عمل به پرداخت مقادیر کمتر (مانند ۱۴ سکه یا نزدیک به آن) در مرحله اول منجر شود. این موضوع بیشتر یک عرف یا رویه قضایی در شرایط خاص است و نباید به عنوان یک «قانون» مستقل به نام «قانون ۱۴ سکه» تلقی شود.

وضعیت مالیاتی مهریه های غیرنقدی (ملک، خودرو، سهام و…)

همانطور که پیشتر نیز اشاره شد، در نظام حقوقی ایران، مهریه می تواند شامل هر نوع دارایی یا خدمت مالی باشد که دارای ارزش مالی و قابلیت تملک توسط زن باشد. بنابراین، مهریه های غیرنقدی مانند ملک، زمین، خودرو، سهام شرکت ها و طلاجات خاص کاملاً قانونی و معتبر هستند و در سند رسمی ازدواج ثبت می شوند.

از منظر مالیاتی، اصل مهریه غیرنقدی نیز مشمول معافیت مندرج در ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم است؛ یعنی خود «دریافت» این دارایی ها به عنوان مهریه، مالیاتی ندارد. با این حال، نکته مهم در اینجا، هزینه های جانبی و مالیات های احتمالی مرتبط با «نقل و انتقال سند» این دارایی ها است که از مالیات بر خود مهریه جدا محسوب می شود.

به عنوان مثال، در صورت تعیین مهریه به صورت ملک یا خودرو، زمانی که سند این دارایی ها از نام مرد به نام زن منتقل می شود، ممکن است مالیات نقل و انتقال ملک، عوارض شهرداری، حق الثبت و سایر هزینه های دفتری و اداری طبق قوانین مربوطه اعمال شود. این مالیات ها و هزینه ها، مربوط به فرآیند انتقال مالکیت دارایی هستند و نه به ماهیت مهریه. به عبارت دیگر، زن برای اینکه بتواند مالکیت قانونی و رسمی ملک یا خودروی مهریه خود را به دست آورد، باید این هزینه ها را پرداخت کند.

قضات دادگاه خانواده معمولاً در احکام صادره خود، انتقال قانونی مهریه های غیرنقدی را نیز تصریح می کنند و در صورت خودداری مرد از انتقال، زن می تواند از طریق اجرای احکام، نسبت به انتقال سند به نام خود اقدام نماید.

قانون مالیات بر مهریه در صورت فوت زن یا شوهر

فوت یکی از زوجین می تواند در فرآیند مطالبه و وصول مهریه تأثیرگذار باشد، اما این موضوع به طور مستقیم وضعیت معافیت مالیاتی اصل مهریه را تغییر نمی دهد. قوانین فعلی همچنان مهریه را از مالیات معاف می دانند.

در صورت فوت زن:

اگر زن قبل از دریافت مهریه خود فوت کند، مهریه او به عنوان بخشی از ترکه (ارث) وی محسوب می شود. در این حالت، ورثه زن (مانند فرزندان، پدر و مادر) می توانند مهریه او را از مرد یا ورثه او مطالبه کنند. نکته مهم این است که در این شرایط نیز، خود مهریه مشمول مالیات نمی شود. با این حال، اگر دارایی هایی که زن از محل مهریه دریافت کرده بود (مثلاً سکه یا ملک)، پس از فوت او به ورثه اش منتقل شود، ممکن است این دارایی ها مشمول «مالیات بر ارث» شوند. مالیات بر ارث مقوله ای جداگانه از مالیات بر مهریه است و به اصل انتقال دارایی به ورثه تعلق می گیرد.

در صورت فوت مرد:

اگر مرد قبل از پرداخت مهریه فوت کند، زن می تواند مهریه خود را به عنوان یک «طلب ممتاز» از ماترک (دارایی های باقی مانده از متوفی) او مطالبه نماید. طبق قانون مدنی ایران، مهریه زن بر سایر دیون و طلب ها (به جز برخی دیون ممتاز قانونی) مقدم است و باید ابتدا از ماترک متوفی تسویه شود. پس از پرداخت مهریه و سایر دیون، باقیمانده ترکه بین ورثه مرد تقسیم خواهد شد. در این حالت نیز، پرداخت مهریه از ماترک مرد مشمول مالیات نیست. البته، همانند حالت قبل، اگر پس از دریافت مهریه، زن نیز فوت کند و این دارایی به ورثه او منتقل شود، ممکن است بحث مالیات بر ارث مجدداً مطرح شود.

در هر دو حالت فوت زن یا شوهر، اصل مهریه همچنان از مالیات معاف است و سازمان امور مالیاتی تا کنون هیچ دستورالعملی مبنی بر مشمولیت مهریه به مالیات بر درآمد یا مالیات بر ارث صادر نکرده است. بنابراین، صرفاً انتقال یا فروش دارایی هایی که به عنوان مهریه دریافت شده اند، می تواند موضوع مالیات های دیگر (مانند مالیات بر ارث یا مالیات بر نقل و انتقال دارایی) را مطرح کند و نه خود مهریه.

مزایای احتمالی (و انتقادات) طرح جدید مالیات مهریه (در صورت تصویب)

طرح پیشنهادی مالیات بر مهریه، مانند هر قانون دیگری، دارای مزایا و انتقادات خاص خود است که در صورت تصویب و اجرایی شدن، می تواند تأثیرات گسترده ای بر جامعه و نهاد خانواده داشته باشد.

مزایای احتمالی:

• کاهش مهریه های غیرمنطقی و سنگین: اصلی ترین هدف این طرح، مهار و کاهش مهریه های بسیار بالا است که اغلب به دلیل چشم و هم چشمی یا به عنوان ابزاری برای تضمین آینده، تعیین می شوند. با وضع مالیات بر مهریه های سنگین، زوجین و خانواده هایشان تشویق می شوند تا در مورد مهریه، توافقات منطقی تر و واقع بینانه تری داشته باشند.
• کاهش بار قضایی: مهریه های سنگین یکی از دلایل اصلی تشکیل پرونده های متعدد در دادگاه های خانواده و ایجاد بار سنگین بر دوش قوه قضائیه است. با کاهش این مهریه ها، انتظار می رود تعداد دعاوی مرتبط نیز کاهش یابد و رسیدگی به پرونده های باقی مانده تسریع شود.
• حمایت از بنیان خانواده: برخی معتقدند که مهریه های سنگین می تواند به جای تقویت بنیان خانواده، به ابزاری برای چالش و اختلاف تبدیل شود. با تعیین مهریه های معقول تر، تمرکز زوجین بر جنبه های معنوی و عاطفی زندگی مشترک افزایش می یابد.
• ایجاد شفافیت مالی: این طرح می تواند به شفافیت بیشتر در تعهدات مالی مربوط به ازدواج کمک کند و از ابهامات و انتظارات غیرواقعی بکاهد.

انتقادات احتمالی:

• محدود شدن حق زن: منتقدان بر این باورند که این طرح می تواند حق قانونی و شرعی زن برای تعیین میزان مهریه را محدود کند. در بسیاری از موارد، مهریه تنها پشتوانه مالی زن در صورت فروپاشی زندگی مشترک است و وضع مالیات بر آن، این پشتوانه را تضعیف می کند.
• بار مالی اضافی برای زوجین: در شرایط اقتصادی کنونی، وضع مالیات جدید می تواند بار مالی اضافی را بر دوش زوجین (به ویژه جوانان در آستانه ازدواج) تحمیل کند و فرآیند ازدواج را دشوارتر سازد.
• عدم تضمین کاهش طلاق: برخی جامعه شناسان و حقوق دانان معتقدند که ریشه های طلاق عمیق تر از صرفاً میزان مهریه است و این طرح به تنهایی نمی تواند آمار طلاق را به طور چشمگیری کاهش دهد.
• تأثیر بر توافقات خصوصی: ممکن است این قانون بر توافقات خصوصی زوجین تأثیر منفی بگذارد و آنها را وادار به ثبت مهریه های صوری یا کمتر از واقعیت کند تا از پرداخت مالیات معاف شوند.

در نهایت، تصمیم گیری در مورد تصویب چنین طرحی نیازمند سنجش دقیق مزایا و معایب آن و در نظر گرفتن تمامی ابعاد اجتماعی، اقتصادی و حقوقی است.

جمع بندی و توصیه های نهایی

در پایان، باید بر مهم ترین نکات مطرح شده در این مقاله تأکید شود. وضعیت مالیات بر مهریه در ایران همواره با ابهامات و گمانه زنی هایی همراه بوده است، اما آنچه مسلم و قطعی است، این است که بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، اصل مهریه، چه نقدی و چه غیرنقدی، در حال حاضر از پرداخت هرگونه مالیات معاف است. این معافیت تا زمانی که قانون جدیدی به تصویب نرسد، به قوت خود باقی خواهد ماند.

طرحی پیشنهادی برای وضع مالیات بر مهریه های سنگین (به خصوص برای سال ۱۴۰۴ و پس از آن) در مجلس شورای اسلامی در دست بررسی است، اما هنوز به قانون تبدیل نشده و اجرایی نیست. اطلاعاتی که در مورد پلکان های مالیاتی و نحوه محاسبه آن ارائه شد، همگی بر اساس جزئیات همین طرح پیشنهادی است و ممکن است در فرآیند قانون گذاری دچار تغییر شود.

به زوجین و عموم مردم توصیه می شود که اخبار و اطلاعیه های رسمی را تنها از مراجع ذی صلاح مانند سازمان امور مالیاتی کشور و مجلس شورای اسلامی پیگیری کنند و به شایعات و اخبار غیرموثق توجه نکنند. همچنین، در هرگونه تصمیم گیری مرتبط با مهریه و تعهدات مالی، مشاوره با وکیل و مشاور حقوقی متخصص می تواند از بروز مشکلات حقوقی و مالی در آینده جلوگیری کند. آگاهی دقیق از قوانین و مقررات، شرط اساسی برای تصمیم گیری آگاهانه و حفظ حقوق طرفین در زندگی مشترک است.

---

سوالات متداول

آیا در حال حاضر مهریه شامل مالیات است؟

خیر، بر اساس ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، مهریه (چه نقدی و چه غیرنقدی) از پرداخت هرگونه مالیات معاف است و این معافیت تا زمان تصویب و اجرایی شدن یک قانون جدید به قوت خود باقی خواهد ماند.

آیا قانون مالیات مهریه ۱۴۰۴ تصویب و اجرا شده است؟

خیر، قانون مالیات مهریه ۱۴۰۴ در حال حاضر تنها یک طرح پیشنهادی در مجلس شورای اسلامی است و هنوز به تصویب نهایی نرسیده و اجرایی نشده است.

چه کسی مسئول پرداخت مالیات مهریه است (بر اساس طرح پیشنهادی)؟

بر اساس طرح پیشنهادی، در صورت تصویب و اجرایی شدن قانون، مالیات بر مهریه به صورت مشترک و مساوی (۵۰-۵۰) بر عهده زوجین (زن و مرد) خواهد بود.

تا چند سکه مهریه طبق طرح پیشنهادی معاف از مالیات است؟

بر اساس طرح پیشنهادی، مهریه تا سقف ۱۴ سکه بهار آزادی، از پرداخت مالیات معاف خواهد بود.

آیا مهریه های غیرنقدی (مانند ملک یا خودرو) مالیات دارند؟

اصل دریافت مهریه های غیرنقدی نیز طبق ماده ۱۴۴ قانون مالیات های مستقیم، از مالیات معاف است. اما هزینه های جانبی و مالیات های مربوط به نقل و انتقال سند این دارایی ها (مانند مالیات نقل و انتقال ملک یا عوارض شهرداری) ممکن است هنگام انتقال رسمی اعمال شود که از مالیات بر مهریه جداست.

فرق مالیات مهریه با مالیات سکه چیست؟

مالیات مهریه در حال حاضر وجود ندارد. مالیات سکه مربوط به مالیات بر درآمد حاصل از خرید و فروش یا نگهداری حجم بالای سکه از مراجع مشخص است و به ماهیت اقتصادی معامله برمی گردد، نه به اصل مهریه.

آیا قانون ۱۴ سکه مهریه صحت دارد؟

خیر، اصطلاح قانون ۱۴ سکه مهریه صحت ندارد. قانون حمایت از خانواده به سقف ۱۱۰ سکه اشاره دارد که برای آن امکان اجرای مهریه از طریق اجرای ثبت و بازداشت زوج وجود دارد. ۱۴ سکه بیشتر یک عرف قضایی یا سوءبرداشت از قوانین است و به عنوان یک قانون مستقل وجود ندارد.

زمان پرداخت مالیات مهریه (در صورت تصویب طرح) چه موقع است؟

بر اساس طرح پیشنهادی، زمان پرداخت مالیات مهریه هنگام ثبت رسمی عقد در دفاتر اسناد رسمی خواهد بود و زوجین باید پیش از صدور سند ازدواج، مبلغ مالیات متعلقه را پرداخت کنند.