نمونه درخواست تعقیب مجدد بعد از ترک تعقیب

پس از صدور قرار منع تعقیب، آیا امکان پیگیری دوباره پرونده وجود دارد؟ بله، قانون راهی برای این کار پیش بینی کرده است. این مقاله به بررسی جامع فرآیند نمونه درخواست تعقیب مجدد بر اساس ماده ۲۷۸ پس از قطعیت قرار منع تعقیب می پردازد، با تأکید بر اینکه اصطلاح رایج ترک تعقیب در این مورد اغلب به اشتباه به کار می رود.

در دنیای پیچیده قوانین، گاهی پرونده ای که گمان می کنید به پایان رسیده، دریچه ای برای بازگشایی و پیگیری مجدد پیدا می کند. این موقعیت، به ویژه برای شاکیانی که با قرار منع تعقیب مواجه شده اند، اما به مرور زمان دلایل جدیدی برای اثبات جرم کشف می کنند، اهمیت فراوانی دارد. این مقاله به عنوان راهنمایی جامع و کاربردی، مسیر حقوقی درخواست تعقیب مجدد متهم را بر اساس ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری روشن می سازد. در این مسیر، گام به گام با شما خواهیم بود؛ از شناخت دقیق مفاهیم حقوقی گرفته تا ارائه یک نمونه لایحه کارآمد، تا بتوانید با آگاهی کامل و اطمینان خاطر، حقوق قانونی خود را پیگیری کنید.

شناخت دقیق «قرار منع تعقیب»: مفهوم، دلایل صدور و تفاوت ها

زمانی که شکایتی مطرح می شود، مقامات دادسرا (بازپرس یا دادیار) تحقیقات مقدماتی را آغاز می کنند. نتیجه این تحقیقات می تواند به صدور قرارهای متفاوتی منجر شود که یکی از مهم ترین آن ها، «قرار منع تعقیب» است. این قرار نشان می دهد که مقامات تحقیق، با توجه به دلایل موجود، به این نتیجه رسیده اند که ادامه پیگیری کیفری متهم در آن مرحله موجه نیست.

تعریف حقوقی قرار منع تعقیب

قرار منع تعقیب به تصمیمی گفته می شود که از سوی مقامات قضایی دادسرا (بازپرس یا دادیار) صادر می گردد و به معنای عدم وجود دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم یا جرم نبودن عمل ارتکابی از نظر قانونی است. این قرار در مرحله تحقیقات مقدماتی صادر می شود و لزوماً به معنای برائت قطعی متهم نیست، بلکه پرونده را در آن مرحله، از نظر تعقیب کیفری متوقف می سازد.

دلایل صدور قرار منع تعقیب

صدور قرار منع تعقیب می تواند بر اساس سه دلیل اصلی صورت گیرد:

1. جرم نبودن عمل ارتکابی: در این حالت، حتی اگر متهم عمل مورد نظر را انجام داده باشد، آن عمل در قانون مجازات اسلامی جرم تلقی نمی شود. به عنوان مثال، اگر شکایتی بابت عملی طرح شود که اساساً وصف کیفری ندارد، قرار منع تعقیب به دلیل «جرم نبودن عمل ارتکابی» صادر خواهد شد. لازم به ذکر است که در این حالت، امکان تعقیب مجدد متهم، تحت هیچ عنوانی وجود ندارد.
2. فقدان دلیل: این مورد زمانی رخ می دهد که هیچ دلیلی برای اثبات ارتکاب جرم توسط متهم وجود ندارد. به عبارت دیگر، شاکی هیچ مدرکی برای ادعای خود ارائه نکرده یا تحقیقات صورت گرفته نتوانسته است شاهدی یا مدرکی را بیابد.
3. عدم کفایت دلیل: در این وضعیت، ممکن است دلایلی هرچند ضعیف یا ناکافی برای اثبات جرم وجود داشته باشد، اما این دلایل به اندازه ای قوی نیستند که بتوانند انتساب جرم به متهم را قطعیت بخشند. به عنوان مثال، شهادت یک شاهد که به صورت قطعی متهم را در صحنه جرم ندیده است، می تواند منجر به صدور قرار منع تعقیب به دلیل «عدم کفایت دلیل» شود.

تفاوت های کلیدی و پرتکرار

در نظام حقوقی، اصطلاحات مشابهی وجود دارند که ممکن است با قرار منع تعقیب اشتباه گرفته شوند. شناخت این تفاوت ها برای پیگیری صحیح حقوقی بسیار مهم است.

قرار منع تعقیب در مقابل قرار موقوفی تعقیب

این دو قرار، هرچند هر دو به توقف روند تعقیب کیفری منجر می شوند، اما از نظر ماهیت و دلایل صدور، تفاوت های اساسی دارند:

مقایسه	قرار منع تعقیب	قرار موقوفی تعقیب
ماهیت	ناشی از عدم احراز وقوع جرم یا عدم انتساب آن به متهم است.	ناشی از موانع قانونی برای ادامه تعقیب است.
دلایل صدور	جرم نبودن عمل، فقدان یا عدم کفایت دلیل.	مرور زمان، فوت متهم، عفو، نسخ قانون، گذشت شاکی (در جرائم قابل گذشت).
قابلیت اعتراض	شاکی می تواند به آن اعتراض کند.	در اغلب موارد قابل اعتراض نیست.
امکان تعقیب مجدد	با کشف دلیل جدید (ماده ۲۷۸ ق.آ.د.ک) امکان پذیر است.	در اغلب موارد امکان پذیر نیست (مگر در موارد خاص و رفع مانع).

قرار منع تعقیب در مقابل حکم برائت

حکم برائت و قرار منع تعقیب هر دو به نفع متهم صادر می شوند، اما در مرحله رسیدگی و آثار حقوقی با یکدیگر متفاوتند:

مقایسه	قرار منع تعقیب	حکم برائت
مرجع صدور	دادسرا (بازپرس یا دادیار)	دادگاه (کیفری یک، دو یا تجدیدنظر)
مرحله رسیدگی	تحقیقات مقدماتی	مرحله رسیدگی در دادگاه
قطعی بودن	قابل اعتراض است و پس از طی مهلت های قانونی یا تایید دادگاه قطعی می شود.	پس از طی مراحل اعتراض و تجدیدنظر، قطعی و لازم الاجرا می شود.
امکان تعقیب مجدد	با کشف دلیل جدید (ماده ۲۷۸ ق.آ.د.ک) امکان پذیر است.	خیر، اعتبار امر مختومه قطعی دارد و به هیچ عنوان امکان تعقیب مجدد ندارد.

کدامیک برای متهم بهتر است؟

با توجه به تفاوت های ذکر شده، حکم برائت برای متهم وضعیت بسیار مطلوب تری را رقم می زند. یک بار که حکم برائت قطعی صادر شود، به معنای تبرئه کامل متهم است و دیگر امکان تعقیب مجدد او به همان اتهام وجود ندارد. اما قرار منع تعقیب، حتی اگر قطعی شده باشد، همیشه تحت لوای ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، در صورت کشف دلیل جدید، می تواند زمینه را برای تعقیب مجدد فراهم کند. بنابراین، حکم برائت از نظر قطعی بودن و سلب کامل امکان تعقیب مجدد، بر قرار منع تعقیب برتری دارد.

تعقیب مجدد پس از قرار منع تعقیب: استثنای ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری

یکی از اصول مهم در نظام قضایی، «اعتبار امر مختومه» است. این اصل به این معناست که پس از صدور یک حکم یا قرار قطعی، دیگر نمی توان همان موضوع را مجدداً در مراجع قضایی مطرح کرد تا از اطاله دادرسی و آزار قضایی افراد جلوگیری شود. قرار منع تعقیب نیز، پس از قطعی شدن، از اعتبار امر مختومه برخوردار است و شاکی نمی تواند به سادگی و بدون دلیل جدید، متهم را دوباره تعقیب کند. اما همانطور که در هر قاعده ای استثنایی وجود دارد، ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری این استثناء را برای قرار منع تعقیب پیش بینی کرده است.

متن کامل ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری

برای درک عمیق تر، بهتر است به متن کامل این ماده قانونی توجه شود:

«هرگاه به علت جرم نبودن عمل ارتکابی، قرار منع تعقیب صادر و به هر دلیل قطعی شود، نمی توان بار دیگر متهم را به همان اتهام تعقیب کرد. هرگاه به علت فقدان یا عدم کفایت دلیل، قرار منع تعقیب صادر و در دادسرا قطعی شود، نمی توان بار دیگر متهم را به همان اتهام تعقیب کرد، مگر پس از کشف دلیل جدید که در این صورت، با نظر دادستان برای یک بار قابل تعقیب است و اگر این قرار در دادگاه قطعی شود، پس از کشف دلیل جدید به درخواست دادستان می توان او را برای یک بار با اجازه دادگاه صالح برای رسیدگی به اتهام، تعقیب کرد. در صورتی که دادگاه، تعقیب مجدد را تجویز کند، بازپرس مطابق مقررات رسیدگی می کند.»

همانطور که از متن ماده پیداست، قانونگذار تفاوت قائل شده است بین قرار منع تعقیبی که به دلیل «جرم نبودن عمل ارتکابی» صادر شده (که در این حالت امکان تعقیب مجدد به هیچ وجه وجود ندارد) و قراری که به دلیل «فقدان یا عدم کفایت دلیل» صادر شده است. مورد دوم همان حالتی است که استثنای ماده ۲۷۸ به آن می پردازد و امکان تعقیب مجدد را تحت شرایط خاصی فراهم می آورد.

شرایط اساسی برای درخواست تعقیب مجدد

برای اینکه شاکی بتواند با استناد به ماده ۲۷۸ درخواست تعقیب مجدد متهم را مطرح کند، باید شرایط زیر احراز شود:

الف) قطعیت قرار منع تعقیب

امکان درخواست تعقیب مجدد، تنها پس از آنکه قرار منع تعقیب صادر شده و قطعی گردیده باشد، وجود دارد. قطعی شدن قرار به دو صورت ممکن است:

• اگر شاکی ظرف مهلت قانونی (۱۰ روز برای اشخاص مقیم ایران و یک ماه برای اشخاص خارج از کشور) به قرار منع تعقیب اعتراض نکند.
• اگر شاکی به قرار اعتراض کند، اما اعتراض وی در دادگاه رد و قرار منع تعقیب تایید شود.

در هر دو صورت، قرار منع تعقیب اعتبار خود را پیدا کرده و مختومه تلقی می شود؛ اما همین قطعیت، دروازه ورود به استثنای ماده ۲۷۸ است.

ب) کشف «دلیل جدید»

مهم ترین و حساس ترین شرط برای تعقیب مجدد، کشف «دلیل جدید» است. دلیل جدید باید ماهیتی متفاوت و تأثیرگذار داشته باشد:

• تعریف حقوقی «دلیل جدید»: دلیلی که قبلاً وجود نداشته یا در تحقیقات قبلی مورد رسیدگی و ارزیابی قرار نگرفته است. این دلیل باید به اندازه ای قوی باشد که بتواند نظر مرجع قضایی را در مورد انتساب جرم به متهم تغییر دهد.
• مثال های عینی از دلایل جدید:
  • اقرار متهم در پرونده ای دیگر یا در جمع افراد، پس از صدور قرار منع تعقیب.
  • کشف شهود جدیدی که قبلاً شناسایی نشده بودند و می توانند اطلاعات مؤثری ارائه دهند.
  • پیدا شدن مدارک کتبی، صوتی یا تصویری که قبلاً در دسترس نبوده و وقوع جرم یا انتساب آن به متهم را اثبات می کند.
  • انجام آزمایشات علمی یا کارشناسی جدید که نتایج متفاوتی را نشان دهد.
• مثال هایی از آنچه دلیل جدید محسوب نمی شود:
  • تکرار همان دلایل قبلی با بیانی دیگر.
  • عدم تحقیق از شاهدی که امکان تحقیق از او در مراحل قبلی وجود داشته اما شاکی یا مقامات کوتاهی کرده اند.
  • تفسیر جدید از همان دلایل قبلی.

نقش کیفیت و اثرگذاری دلیل جدید بسیار حیاتی است؛ دادستان و دادگاه باید احراز کنند که دلیل جدید واقعاً از اعتبار کافی و مؤثر برخوردار است و در تحقیقات قبلی مورد رسیدگی قرار نگرفته است.

ج) محدودیت «یک بار» تعقیب

بر اساس ماده ۲۷۸، تعقیب مجدد متهم پس از کشف دلیل جدید، تنها برای یک بار امکان پذیر است. این بدان معناست که اگر پس از تعقیب مجدد، دوباره قرار منع تعقیب صادر شود، دیگر امکان پیگیری مجدد حتی با کشف دلایل جدیدتر وجود نخواهد داشت.

د) عدم شمول مرور زمان

درخواست تعقیب مجدد، مهلت خاصی ندارد و تابع ضوابط عمومی مرور زمان است که در مواد ۱۰۵ و ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی ذکر شده است. یعنی جرم مورد نظر نباید مشمول مرور زمان شده باشد، در غیر این صورت حتی با وجود دلیل جدید، تعقیب مجاز نیست.

مواردی که امکان تعقیب مجدد وجود ندارد

با وجود استثنای ماده ۲۷۸، در برخی موارد امکان تعقیب مجدد به هیچ وجه وجود ندارد:

• قرار منع تعقیب به دلیل «جرم نبودن عمل ارتکابی»: همانطور که پیشتر گفته شد، اگر عمل مورد شکایت اساساً جرم نباشد، هیچ دلیلی (حتی جدید) نمی تواند آن را به جرم تبدیل کند.
• موارد مشمول مرور زمان: اگر از زمان وقوع جرم، مدت قانونی مرور زمان گذشته باشد، حتی با دلیل جدید نیز امکان تعقیب وجود ندارد.
• موارد صدور «حکم برائت» قطعی: حکم برائت، اعتبار امر مختومه قطعی دارد و به هیچ وجه امکان بازگشایی پرونده پس از آن وجود ندارد.

فرآیند و مراحل عملی درخواست تعقیب مجدد متهم

پس از درک مفاهیم و شرایط حقوقی، زمان آن می رسد که به مراحل عملی و فرآیند ثبت درخواست تعقیب مجدد بپردازیم. این فرآیند بسته به اینکه قرار منع تعقیب در چه مرحله ای قطعی شده باشد، کمی متفاوت است.

مرجع صالح برای درخواست و نحوه آن

• اگر قرار منع تعقیب در دادسرا قطعی شده باشد: در این حالت، شاکی باید با ارائه دلایل جدید، درخواست خود را خطاب به دادستان تنظیم کند. تعقیب مجدد «با نظر دادستان» و برای یک بار انجام می شود.
• اگر قرار منع تعقیب در دادگاه (کیفری یک، دو یا تجدیدنظر) قطعی شده باشد: در این وضعیت، تعقیب مجدد متهم پس از کشف دلیل جدید، «به درخواست دادستان» و «با اجازه دادگاه صالح برای رسیدگی به اتهام» (همان دادگاهی که قرار را قطعی کرده) و برای یک بار ممکن است.

چگونگی ثبت درخواست

یکی از نقاط اختلاف نظر در رویه قضایی، نحوه طرح درخواست تعقیب مجدد است. آیا باید شکواییه جدید ثبت کرد یا لایحه اعتراض کفایت می کند؟

• برخی حقوقدانان معتقدند برای استفاده از حکم ماده ۲۷۸، طرح شکایت جدید و ابطال تمبر مالیاتی لازم است، زیرا تعقیب مجدد آغاز یک روند جدید است.
• در مقابل، برخی نشست های قضایی و نظریات مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه، درخواست تعقیب مجدد را به معنای تقدیم شکواییه جدید ندانسته و آن را در قالب یک لایحه اعتراض یا صرفاً یک درخواست به دادستان یا دادگاه تلقی می کنند. دلیل این دیدگاه آن است که این درخواست، ادامه همان پرونده قبلی و استفاده از یک استثناء قانونی است، نه آغاز پرونده ای کاملاً جدید.

با این حال، رویه عملی در بسیاری از مراجع قضایی، ثبت درخواست از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و در قالب شکواییه جدید است تا از هرگونه ایراد شکلی جلوگیری شود. در این شکواییه باید به وضوح به قرار منع تعقیب قبلی، دلایل جدید و استناد به ماده ۲۷۸ اشاره کرد.

نقش و اختیارات دادستان

دادستان نقش محوری در فرآیند تعقیب مجدد دارد. او مسئول ارزیابی اولیه دلایل جدید است. صرف اعلام شاکی برای دادستان تکلیفی ایجاد نمی کند؛ بلکه دادستان باید ابتدا احراز کند که:

• آیا آنچه به عنوان «دلیل» ارائه شده، از اعتبار کافی و مؤثر برخوردار است؟
• آیا این دلیل در جریان تحقیقات مقدماتی قبلی که به صدور قرار منع تعقیب منجر شده، مورد رسیدگی قرار نگرفته است؟

با احراز این دو امر، دادستان می تواند موافقت خود را با تعقیب مجدد اعلام کند (اگر قرار در دادسرا قطعی شده) یا درخواست تجویز تعقیب مجدد را از دادگاه صالح بخواهد (اگر قرار در دادگاه قطعی شده).

نقش و وظایف بازپرس پس از تجویز تعقیب مجدد

در صورتی که دادستان با تعقیب مجدد موافقت کند یا دادگاه آن را تجویز نماید، پرونده جهت رسیدگی مجدد به بازپرس ارجاع داده می شود. در اینجا نکات مهمی وجود دارد:

• بازپرس مکلف به تبعیت از نظر دادستان یا اجازه دادگاه است و حق مخالفت با این تصمیم و امتناع از رسیدگی ندارد.
• با این حال، تجویز تعقیب مجدد به معنای لزوم صدور قرار جلب به دادرسی نیست. بازپرس همچنان وظیفه دارد تحقیقات را بر اساس دلایل جدید انجام داده و پس از ارزیابی کامل، در مورد ادامه یا عدم ادامه تعقیب تصمیم گیری کند. یعنی بازپرس می تواند مجدداً قرار منع تعقیب (در صورت عدم کفایت دلایل جدید) یا قرار جلب به دادرسی (در صورت اثبات جرم) صادر کند. این موضوع برخلاف زمانی است که دادگاه قرار جلب به دادرسی صادر می کند و بازپرس تکلیفی جز تفهیم اتهام ندارد.

مدارک لازم برای پیوست به درخواست

برای ثبت درخواست تعقیب مجدد، لازم است مدارک زیر را آماده و پیوست کنید:

• اصل یا رونوشت مصدق قرار منع تعقیب قبلی و مشخصات شعبه صادرکننده و شماره پرونده.
• دلایل جدیدی که کشف شده اند (مانند رونوشت اقرار متهم، شهادت نامه شهود جدید با مشخصات کامل، مدارک کتبی، صوتی، تصویری و غیره).
• وکالت نامه (در صورت وجود وکیل).
• کارت ملی شاکی و سایر مدارک هویتی.

نکات حقوقی مهم و کاربردی در خصوص تعقیب مجدد

در مبحث تعقیب مجدد متهم، برخی نکات و ظرافت های حقوقی وجود دارند که آگاهی از آن ها می تواند به شما در فرآیند پیگیری کمک شایانی کند. این نکات حاصل نظریات مشورتی قضایی و رویه های جاری هستند:

اهمیت و مفهوم «دلیل جدید»

همانطور که قبلاً اشاره شد، دلیل جدید در مرکز ثقل درخواست تعقیب مجدد قرار دارد. اما تشخیص دقیق «دلیل جدید» همواره آسان نیست. بر اساس نشست های قضایی، منظور از دلیل جدید، دلیلی است که قبلاً در پرونده امر وجود نداشته و بالتبع امکان رسیدگی و اظهارنظر نسبت به آن در روند رسیدگی عادی در دادسرا و دادگاه فراهم نشده باشد.

• به عنوان مثال، اظهارات شهود در مرجع انتظامی که در دادسرا اخذ نشده اند، اگر در قرار منع تعقیب قبلی نفیاً یا اثباتاً اظهار نظر نشده باشد، می تواند به عنوان دلیل جدید محسوب شود. اما اگر در قرار قبلی به این اظهارات اشاره شده و رد شده باشند، دیگر دلیل جدید نخواهند بود.
• صرف عدم تحقیق از شهودی که در مرجع انتظامی اظهاراتشان اخذ شده، توسط مقام قضایی دادسرا، به معنای کشف دلیل جدید نیست، زیرا امکان تحقیق در مرحله قبلی وجود داشته است.

عدم ایجاد تکلیف برای دادستان صرفاً با اعلام شاکی

تنها اعلام شاکی مبنی بر کشف دلیل جدید، دادستان را مکلف به موافقت با تعقیب مجدد نمی کند. دادستان ابتدا باید خود، اعتبار و تأثیرگذار بودن دلیل جدید را احراز کند و مطمئن شود که این دلیل قبلاً بررسی نشده است. ارزیابی نهایی تأثیر این دلایل در انتساب اتهام، بر عهده دادگاه صالح رسیدگی کننده خواهد بود.

اگر دادستان بدون رعایت تشریفات (عدم اجازه دادگاه) اقدام به تعقیب کند، چه اتفاقی می افتد؟

مطابق نظریه مشورتی شماره ۷/۱۴۰۰/۴۵۸، در صورتی که دادستان بدون رعایت تشریفات شکلی تعقیب مجدد (یعنی در مواردی که قرار در دادگاه قطعی شده و باید از دادگاه اجازه بگیرد، اما اجازه نگرفته) رأساً متهم را تعقیب کند و منجر به صدور کیفرخواست شود، دادگاه قرار موقوفی تعقیب صادر خواهد کرد. این تصمیم به دلیل عدم رعایت قواعد آمره و تشریفات قانونی است. با این حال، صدور این قرار، مانع از آن نیست که دادستان مجدداً و این بار با رعایت تشریفات قانونی، از دادگاه درخواست مجوز تعقیب مجدد را بنماید.

تأثیر رد درخواست بر حق طرح مجدد در صورت کشف دلایل جدیدتر

اگر درخواست تعقیب مجدد شاکی رد شود (مثلاً دادستان دلایل ارائه شده را جدید نداند یا دادگاه مجوز ندهد)، شاکی برای دفعات بعدی نیز حق طرح مجدد این درخواست را دارد، به شرط آنکه دلایل جدیدتر و متفاوتی کشف کند. اما اگر درخواست وی پذیرفته شود و تعقیب مجدداً به جریان بیفتد و در نهایت منجر به قرار منع تعقیب جدیدی شود، دیگر امکان طرح مجدد این درخواست (چون یک بار استفاده شده) وجود نخواهد داشت.

مصونیت متهم از تعقیب مجدد: حدود و ثغور آن

اصل مصونیت متهم از تعقیب مجدد، یک قاعده آمره است و ماده ۲۷۸ استثنایی بر آن. با این حال، منع تعقیب مجدد تنها ناظر به اقداماتی همچون احضار، جلب، توقیف، صدور قرار تأمین و محاکمه متهم است. اقدامات اولیه مانند استماع اظهارات شاکی و جمع آوری ادله (از جمله استعلام از مراجع ذی ربط برای کشف دلایل جدید) به معنای تعقیب مجدد متهم نیست و نیازی به اجازه دادگاه برای این اقدامات اولیه وجود ندارد (مطابق نظریه مشورتی شماره ۷/۹۷/۳۱۱).

تأکید بر لزوم مشورت با وکیل متخصص

همانطور که ملاحظه می شود، مبحث تعقیب مجدد متهم پس از قرار منع تعقیب، دارای پیچیدگی ها و ظرافت های حقوقی متعددی است. ارزیابی دقیق اینکه آیا دلیل جدیدی کشف شده است، نحوه تنظیم درخواست، و پیگیری صحیح مراحل قانونی، نیازمند دانش و تجربه حقوقی فراوان است. از این رو، مشورت با وکیل متخصص در امور کیفری برای افزایش شانس موفقیت در این فرآیند، اکیداً توصیه می شود.

نمونه درخواست (لایحه) تعقیب مجدد بعد از قطعیت قرار منع تعقیب (موضوع ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری)

تنظیم یک لایحه دقیق و مستدل، قلب فرآیند درخواست تعقیب مجدد است. در اینجا یک نمونه کامل و قابل استفاده ارائه می شود که می توانید با جزئیات پرونده خود تکمیل نمایید. این نمونه برای حالتی است که قرار منع تعقیب در دادسرا قطعی شده و درخواست خطاب به دادستان است.

بسمه تعالی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

موضوع: تقاضای تجویز تعقیب مجدد متهم (موضوع ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری)

شاکی:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی شاکی]
اقامتگاه: [آدرس دقیق شاکی]
کد ملی: [کد ملی شاکی]
شماره تماس: [شماره تماس شاکی]

مشتکی عنه:
نام و نام خانوادگی: [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه]
اقامتگاه: [آدرس دقیق مشتکی عنه]
کد ملی: [کد ملی مشتکی عنه]
شماره تماس: [شماره تماس مشتکی عنه]

عنوان اتهام اولیه: [مثلاً: کلاهبرداری، خیانت در امانت، ضرب و جرح عمدی و...]

محل وقوع جرم: [نام شهرستان یا منطقه وقوع جرم]
تاریخ وقوع جرم: [تاریخ وقوع جرم]

دلایل اثبات جرم (دلایل جدید):
۱. قرار قطعی منع تعقیب شماره [شماره قرار منع تعقیب] صادره از شعبه [شماره شعبه] بازپرسی/دادیاری دادسرای شهرستان [نام شهرستان] در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده قبلی].
۲. رونوشت مصدق [اقرارنامه کتبی/صورتجلسه اقرار/شهادت شاهد جدید/مدارک بانکی جدید/فیلم یا فایل صوتی جدید] متهم / شاهد [نام و نام خانوادگی در صورت وجود] که پس از صدور قرار منع تعقیب قبلی کشف شده است. (جزئیات بیشتر در شرح شکایت)
۳. [هر دلیل جدید دیگری که دارید، مانند: گزارش کارشناسی جدید، تحقیقات محلی جدید و...]

شرح شکایت:

با سلام و احترام،

به استحضار عالی می رساند، اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی] در تاریخ [تاریخ طرح شکایت اولیه]، شکایتی کیفری با عنوان بزه [عنوان اتهام اولیه] علیه آقای/خانم [نام و نام خانوادگی مشتکی عنه] مطرح نمودم. پس از انجام تحقیقات مقدماتی در شعبه محترم [شماره شعبه] بازپرسی/دادیاری دادسرای [نام شهرستان]، قرار منع تعقیب به شماره [شماره قرار منع تعقیب] به تاریخ [تاریخ صدور قرار] به دلیل [فقدان دلیل / عدم کفایت دلیل] صادر و به اینجانب ابلاغ گردید. این قرار، به علت [عدم اعتراض در مهلت قانونی / تایید توسط دادگاه محترم]، قطعی گردیده است.

اکنون، پس از قطعیت قرار منع تعقیب مذکور، دلایل و مستندات جدیدی کشف و به دست آمده است که در زمان تحقیقات مقدماتی قبلی، [وجود نداشته / برای اینجانب قابل دسترسی نبوده / در پرونده مورد رسیدگی قرار نگرفته است]. این دلایل جدید به شرح زیر است:

الف) [توضیح دقیق دلیل اول: مثلاً، کشف اقرار صریح متهم در پرونده کیفری دیگری با کلاسه [شماره کلاسه پرونده جدید] مطروح در شعبه [شماره شعبه] دادگاه کیفری دو [نام شهرستان] که رونوشت مصدق آن ضمیمه تقدیم می گردد. این اقرار متضمن اذعان صریح وی به ارتکاب بزه [عنوان بزه] است که عیناً موضوع شکایت قبلی اینجانب می باشد.]

ب) [توضیح دقیق دلیل دوم: مثلاً، شهادت شهود جدیدی به نام های [نام شاهد ۱] و [نام شاهد ۲] که در زمان رسیدگی قبلی به دلیل [خارج از کشور بودن / عدم اطلاع اینجانب از حضور آن ها در صحنه / ترس از متهم] در دسترس نبودند، اکنون حاضر به ادای شهادت در خصوص [موضوع شهادت] می باشند و آمادگی خود را کتباً اعلام کرده اند که ضمیمه این درخواست است.]

ج) [توضیح دقیق دلیل سوم: مثلاً، کشف مدارک کتبی جدید (مانند [نوع مدرک]) که صحت ادعای اینجانب را در خصوص [موضوع ادعا] به وضوح اثبات می نماید و قبلاً در دسترس نبوده است.]

با عنایت به دلایل جدید و مؤثره فوق الذکر که به وضوح بر وقوع بزه و انتساب آن به مشتکی عنه دلالت دارد و قبلاً مورد رسیدگی قرار نگرفته است، و با توجه به اینکه این دلایل جدید، موجب تغییر نظر قضایی در خصوص موضوع پرونده خواهد شد، مستنداً به ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، تقاضای تجویز تعقیب مجدد متهم و صدور دستور مقتضی جهت ارجاع پرونده به بازپرسی/دادیاری محترم برای انجام تحقیقات مجدد و صدور قرار نهایی را از آن مقام محترم قضایی استدعا دارم.

با تجدید احترام
[نام و نام خانوادگی شاکی/وکیل شاکی]
[امضا]
[تاریخ]

راهنمای تکمیل هر بخش از نمونه لایحه

• شاکی و مشتکی عنه: اطلاعات کامل هویتی و اقامتگاهی را با دقت وارد کنید.
• عنوان اتهام: دقیقاً همان عنوانی را بنویسید که در شکایت اولیه و قرار منع تعقیب قبلی ذکر شده بود.
• دلایل اثبات جرم (دلایل جدید): در این بخش، به صورت خلاصه به مدارک جدید اشاره کنید. هر مدرک باید شماره و تاریخ مشخصی داشته باشد یا بتوان به وضوح آن را شناسایی کرد.
• شرح شکایت: این مهم ترین بخش است. ابتدا به سابقه پرونده (زمان شکایت، صدور قرار منع تعقیب، شماره پرونده و علت منع تعقیب) اشاره کنید. سپس، به طور واضح و مستدل، دلایل جدید را تشریح کرده و توضیح دهید که چرا این دلایل «جدید» محسوب می شوند و چه تأثیری بر نتیجه تحقیقات قبلی خواهند داشت. ارتباط مستقیم دلایل جدید با جرم ارتکابی را تبیین کنید. در نهایت، درخواست خود را مبنی بر تجویز تعقیب مجدد و ارجاع به بازپرسی/دادیاری محترم برای رسیدگی مجدد بیان کنید.
• استنادات قانونی: اصلی ترین ماده، ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری است.

نکات تکمیلی برای نگارش یک لایحه قوی و مؤثر

• اختصار و وضوح: لایحه را مختصر و مفید بنویسید و از اطاله کلام خودداری کنید. جملات باید واضح و بدون ابهام باشند.
• مستندسازی: هر ادعایی در لایحه باید با مدرک و سند پشتیبانی شود. از اشاره به مدارکی که پیوست نشده اند، خودداری کنید.
• رعایت ادب و احترام: لحن لایحه باید رسمی، مؤدبانه و محترمانه باشد.
• تمرکز بر «دلیل جدید»: در تمام طول لایحه، بر جدید بودن و تأثیرگذار بودن دلایل کشف شده تأکید کنید و ارتباط آن را با جرم اولیه به خوبی توضیح دهید.
• مشاوره حقوقی: همانطور که قبلاً ذکر شد، برای نگارش لایحه ای قوی و جلوگیری از اشتباهات شکلی یا ماهوی، مشورت با یک وکیل متخصص بسیار حیاتی است.

نتیجه گیری

در نظام دادرسی کیفری، قرار منع تعقیب می تواند به دلیل فقدان یا عدم کفایت دلیل صادر شود و در نگاه اول، به معنای پایان پرونده باشد. اما قانونگذار با هوشمندی، راهی برای احیای حقوق شاکیان در نظر گرفته است: امکان درخواست تعقیب مجدد متهم بر اساس ماده ۲۷۸ قانون آیین دادرسی کیفری، به شرط کشف «دلیل جدید».

این فرآیند، هرچند استثنائی بر اصل اعتبار امر مختومه است، اما از ظرافت ها و پیچیدگی های خاص خود برخوردار است. شناخت دقیق تفاوت «منع تعقیب» با «موقوفی تعقیب» و «حکم برائت»، احراز شرایط قانونی مانند قطعیت قرار و ماهیت «دلیل جدید»، و همچنین آگاهی از مراحل عملی ثبت درخواست و نقش دادستان و بازپرس، برای موفقیت در این مسیر ضروری است.

به یاد داشته باشید که این فرصت تنها برای یک بار فراهم می شود و لذا، هرگونه اقدام باید با دقت و برنامه ریزی حقوقی صورت گیرد. استفاده از نمونه لایحه ای کامل و کاربردی و بهره مندی از تجربیات وکلای متخصص، می تواند شانس شما را در پیگیری حقوقی و احیای عدالت به طرز چشمگیری افزایش دهد. در نهایت، پیگیری پرونده های حقوقی، نیازمند صبر، دانش و کمک از متخصصین این حوزه است.